Masaldaki Değerleri Günümüz Değerleri ile Karşılaştırma
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak, masalların kültürel, tarihi ve sosyolojik bağlamını anlamak için önemli bir yöntemdir. Masallar, genellikle toplumun değer yargılarını, inançlarını, geleneklerini ve hayal gücünü yansıtır. Masallarda yer alan değerler, günümüzde de geçerli olan evrensel değerlerdir. Ancak, bazı değerler zamanla değişiklik gösterebilir veya farklı yorumlanabilir.
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak için, öncelikle masalın hangi değerleri vurguladığını belirlemek gerekir. Masallarda sıkça rastlanan değerler şunlardır:
- İyilik: Masallarda iyilik, genellikle iyilik yapanın iyilik bulması, kötülük yapanın cezasını çekmesi, iyilerin mutlu sona ulaşması gibi şekillerde anlatılır. Masal kahramanları, genellikle iyilik yaparlar, yardım isterler veya yardım ederler. Günümüzde de iyilik, önemli bir değerdir. İyilik yapmak, hem kendimizi hem de başkalarını mutlu eder. İyilik yapmanın karşılığını almak, hem maddi hem de manevi olarak tatmin edicidir.
- Cesaret: Masallarda cesaret, genellikle zorluklara göğüs germe, korkularla yüzleşme, tehlikeleri atlatma, maceralara atılma gibi şekillerde anlatılır. Masal kahramanları, genellikle cesur davranırlar, korkularını yenmeye çalışırlar, tehlikeli işlere girerler, kahramanca davranışlarda bulunurlar. Günümüzde de cesaret, önemli bir değerdir. Cesur olmak, hayatın zorluklarına karşı durmak, kendimizi geliştirmek, başarıya ulaşmak için gereklidir.
- Zekâ: Masallarda zekâ, genellikle akıllıca davranma, sorunları çözme, zor durumlardan kurtulma, rakipleri alt etme gibi şekillerde anlatılır. Masal kahramanları, genellikle zeki davranırlar, akıllıca planlar yaparlar, sorunlara pratik çözümler bulurlar, rakiplerini kandırırlar veya yenmeye çalışırlar. Günümüzde de zekâ, önemli bir değerdir. Zeki olmak, hayatın sorunlarına karşı hazırlıklı olmak, bilgili ve becerikli olmak, başarılı olmak için gereklidir.
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak için, ikinci olarak masalın hangi dönemde, hangi kültürde, hangi toplumda yazıldığını veya anlatıldığını araştırmak gerekir. Masallar, genellikle yazıldıkları veya anlatıldıkları dönemin, kültürün, toplumun etkisini yansıtır. Masallarda yer alan değerler, o dönemin, kültürün, toplumun değer yargılarını, inançlarını, geleneklerini ve hayal gücünü gösterir. Örneğin, Türk masallarında, Türk kültürünün, tarihinin, toplumunun özellikleri görülür. Türk masallarında, yiğitlik, adalet, haksızlık, göç, savaş, aşk, dostluk, yardımseverlik, mizah gibi değerler ön plandadır.
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak için, üçüncü olarak masalın hangi amaçla yazıldığını veya anlatıldığını belirlemek gerekir. Masallar, genellikle bir mesaj vermek, bir ders çıkarmak, bir öğüt vermek, bir eleştiri yapmak, bir eğlence sağlamak gibi amaçlarla yazılır veya anlatılır. Masallarda yer alan değerler, bu amaçlara uygun olarak seçilir, vurgulanır veya yorumlanır. Örneğin, Nasreddin Hoca masallarında, mizah, zekâ, eleştiri, öğüt gibi değerler ön plandadır. Nasreddin Hoca masalları, hem eğlendirmek hem de düşündürmek amacıyla yazılmış veya anlatılmıştır.
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak için, dördüncü olarak masalın hangi türe, hangi alt türe, hangi gruba veya hangi motiflere sahip olduğunu incelemek gerekir. Masallar, genellikle hayvan masalları, peri masalları, efsanevi masallar, güldürücü masallar, vb. gibi alt türlere ayrılır. Masallarda yer alan değerler, bu tür, alt tür, grup veya motiflere göre değişiklik gösterebilir veya farklı anlamlar kazanabilir. Örneğin, hayvan masallarında, hayvanların insanlara benzeyen özellikleri, davranışları, konuşmaları vardır. Hayvan masallarında, hayvanların temsil ettiği değerler, insanların değerleriyle karşılaştırılabilir.
Masaldaki değerleri günümüz değerleriyle karşılaştırmak için, beşinci olarak masalın hangi kaynaklardan, hangi yollarla, hangi yöntemlerle elde edildiğini öğrenmek gerekir. Masallar, genellikle sözlü kültür ürünleri olarak ortaya çıkar ve nesilden nesile aktarılır. Masallar, daha sonra yazılı kültüre geçer ve kitaplara, dergilere, gazetelere, vb. kaydedilir. Masallar, ayrıca görsel ve işitsel kültüre de geçer ve filmlere, dizilere, çizgi filmlere, oyunlara, vb. uyarlanır. Masallarda yer alan değerler, bu kaynaklar, yollar ve yöntemler arasında farklılıklar gösterebilir veya değişime uğrayabilir. Örneğin, bir masalın sözlü kültürdeki, yazılı kültürdeki ve görsel kültürdeki versiyonları arasında değerler açısından farklar olabilir.