Masal ve Destanlarımız II – 1. Ünite Ders Notu
1. Ünite Ders Notu: Masallarımız
Kaynak: Masal ve Destanlarımız Ders Kitabı (5-6-7-8. Sınıflar)
Ders Kitabı 5-6-7-8
1. Masal Nedir?
-
Tanım: Masal, kaynağı çok eski dönemlere dayanan, yer ve zamanı belirsiz, olağanüstü olaylar ve kahramanlar içeren, çoğunlukla sözlü kültürde aktarılan kısa anlatılardır.
-
Özellikleri:
-
Yer ve zaman belirsizdir.
-
Olağanüstü olay ve kahramanlar vardır.
-
Çoğunlukla tekerlemeyle başlar veya biter.
-
Döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden oluşur.
-
Üçüncü şahıs anlatımı hâkimdir.
-
Amaç, ders vermek ve değerleri aktarmaktır.
-
2. Masalın Yapı Unsurları
| Bölüm | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Döşeme | Masalın giriş kısmı, tekerleme bulunur. | “Bir varmış, bir yokmuş…” |
| Serim | Kahraman ve olay tanıtılır. | Karganın dikeni nineye emanet etmesi. |
| Düğüm | Olay karmaşık hâle gelir. | Kandilin kırılması, ineğin kesilmesi. |
| Çözüm | Sorunlar çözülür veya yeni bir boyut kazanır. | Karganın sürekli istemesiyle olayların ilerlemesi. |
| Dilek | Masalın bitiş bölümü, dua veya dilek içerir. | “Onlar ermiş muradına…” |
3. 1. Ünitedeki Masallar
a) Ayağına Diken Batan Karga
-
Konu: Emanete sahip çıkmanın önemi.
-
Mesaj: Haksız ısrar ve doyumsuzluğun toplumsal huzursuzluk yaratması.
-
Değerler: Dürüstlük, sorumluluk, emanete saygı.
-
Gerçeküstü unsurlar: Karganın konuşması, eşya ve hayvanların olağanüstü işlevleri.
-
Yazılıda çıkabilir: Masalın bölümleri, emanet kavramı, değerlerle bağlantı.
b) Çakıl Taşı
-
Konu: Özgürlük ve yolculuk isteği, merak duygusu.
-
Mesaj: Sabır, cesaret ve arayışın sonunda gerçek mutluluğun bulunabileceği.
-
Değerler: Sabır, öz denetim, özgürlük, doğa sevgisi.
-
Gerçeküstü unsurlar: Taşın yolculuk yapması, balığın onu yutması, yüzüğe dönüşmesi.
-
Yazılıda çıkabilir: Masaldaki gerçek-hayal unsurlarının ayrımı, çıkarılacak ders.
c) Yer Altında Dünya Var
-
Konu: Kardeşler arasındaki anlaşmazlık ve dayanışmanın önemi.
-
Mesaj: İyilik, cesaret ve fedakârlığın ödüllendirileceği.
-
Değerler: Kardeşlik, yardımseverlik, sabır, sorumluluk.
-
Gerçeküstü unsurlar: Kuyunun dibindeki ihtiyar, ak-kara at, Zümrüdüanka kuşu.
-
Yazılıda çıkabilir: Masaldaki kahramanların özellikleri, değerler ve öğütler.
d) Altın Balta (Dinleme Metni)
-
Konu: Dürüstlüğün önemi.
-
Mesaj: Yalancılığın cezalandırılacağı, dürüstlüğün ödüllendirileceği.
-
Değerler: Dürüstlük, adalet.
-
Gerçeküstü unsurlar: Altın balta, olağanüstü olaylar.
-
Yazılıda çıkabilir: Masalın verdiği mesaj, dürüstlük değeri.
4. Kavram Açıklamaları
-
Emanet: Başkasına geçici olarak bırakılan eşya. → Sorumluluk, güven.
-
Öz Denetim: Kendi davranışlarını kontrol edebilme.
-
Sabır: Zorluklara karşı dayanma gücü.
-
Dürüstlük: Doğru sözlü olma, yalandan kaçınma.
-
Tekerleme: Masal girişlerinde kullanılan kalıplaşmış sözler.
5. Karşılaştırma Tablosu: Masal ve Destan
| Özellik | Masal | Destan |
|---|---|---|
| Yer-Zaman | Belirsiz | Tarihî olay ve mekânlarla bağlantılı |
| Kahramanlar | Olağanüstü, hayvanlar, cansız varlıklar | Tarihî veya yarı-tarihî kişiler |
| Amaç | Ders verme, değer aktarma | Milletin ortak hafızasını canlı tutma |
| Kaynak | Halkın hayal gücü | Tarihî olay ve kahramanlar |
6. Yazılıda Çıkabilecek Yerler
-
Masalın tanımı ve özellikleri.
-
Masalın bölümleri (döşeme, serim, düğüm, çözüm, dilek).
-
-
Ünitedeki masallardan çıkarılacak değerler (emanet, dürüstlük, sabır, kardeşlik).
-
-
Masallarda görülen gerçeküstü unsurlar.
-
Masal-destan farkları.
-
Tekerlemelerin masaldaki yeri.
-
Her masaldan çıkarılabilecek mesajlar.
7. Genel Özet
-
Masallar, hayal gücüyle yoğrulmuş, olağanüstü olaylar içeren, toplumun değerlerini aktaran anlatılardır.
-
Her masalın amacı, ders vermek ve değerleri kuşaktan kuşağa aktarmaktır.
-
Ünitede işlenen masallar, öğrencilerin dostluk, dürüstlük, sabır, emanet, kardeşlik, yardımseverlik gibi değerleri anlamasını sağlar.
-
Yazılı sınavlarda özellikle masalın yapısı, kavram açıklamaları, masal-destan farkları ve verilen mesajlar sorulabilir.