Boylam ile Meridyen Arasındaki Fark Nedir?
Meridyen Nedir?
Kuzey Kutbunu Güney Kutbuna bağlayan Ekvator’u dik kesen yarım çemberlere meridyen adı verilir. Meridyenler, bir kutup noktasından başlayıp diğer kutup noktasında sona eren, Ekvator’u ve diğer paralel dairelerini dik kesen yaylardır.
Meridyen Yaylarının Özellikleri Nelerdir?
- Meridyenler paraleller gibi tam çemberler değildir. Meridyenler Dünya’yı çepeçevre sarmaz.
- Meridyenler Kuzey Kutbundan başlayıp, Ekvator’u tam dik kesip Güney Kutbunda sona ererler.
- İngiltere’nin başkenti Londra’da yer alan Greenwich Gözlemevi’nden geçen meridyen başlangıç meridyeni olarak kabul edilir. Başlangıç yani Greenwich meridyeni “O” ile gösterilir.
- Ekvator’un başlangıç paraleli olmasını sağlayan Dünya’nın şekliydi. Ekvator’un baş paralel olarak belirlenmesini sağlayan doğal / fizikî faktörlerdir. Ancak, Greenwich’in başlangıç meridyeni olarak belirlenmesi beşerî bir sonuçtur. Greenwich, yani başlangıç meridyeninin konumu insanlar tarafından belirlenmiştir.
- Baş meridyen Greenwich çizildikten sonra Greenwich’in doğusuna ve batısına doğru 1’er derece aralıklarla 180 tane toplam 360 tane meridyen oluşturulmuştur. Meridyenler tam çember yerine yay şeklinde olduğu için sayıları paralellerin 2 katıdır.
- Meridyenlerin tamamı kutupları birleştirdiği için boyları birbirine eşittir. İki meridyen arasındaki mesafe Ekvator üzerinde 111 kilometredir. Bu uzunluk iki paralel arasındaki mesafeye eşittir.
- Kutuplara doğru iki meridyen arasındaki mesafe giderek azalır.
- Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.
- Meridyenler arasındaki mesafe kutba doğru küçülür.
- Meridyenler kutba doğru küçülse de ardışık meridyenler arasındaki zaman farkı 4 dakikadır. Zaman farkı kutba doğru değişmez. Bunun sebebi çizgisel hızda gizlidir .Mesafe küçülürken iki meridyen arasındaki mesafe farkı küçülse de zaman farkı küçülmez. Dünya kendi etrafında dönerken birim zamanda katettiği yola çizgisel hız adı verilir. Çizgisel hız, Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Dünya’nın ekseni etrafında dönüş hızı kutuplara gittikçe azalır. Ekvator’da 111 kilometreyi 4 dakikada dönen Dünya, kutuplara doğru mesafe azaldıkça hızın azalmasıyla birlikte yine aynı sürede yani 4 dakikada iki meridyen arası tamamlanmış olmaktadır.
- Meridyenleri bütünleyen diğer çember parçalarına anti-meridyen adı verilir. Anti-meridyen, ana meridyeni 180 dereceye tamamlar.
- 180 dereceli meridyen tarih değiştirme çizgisidir. Bu meridyenin doğusu ve batısı arasında 1 günlük zaman farkı oluşur. 180 dereceli meridyen Greenwich’in anti-meridyenidir. Kuzey Kutbundan Bering Boğazı üzerinden Ekvator ve Güney Kutbuna doğru ilerleyen 180 dereceli meridyen, yani tarih değiştirme çizgisi, üzerindeki adalar nedeniyle tam düz değil, girintili çıkıntılıdır.
Boylam Nedir?
Boylam, başlangıç meridyeni olan Greenwich’e olan mesafesinin (derece, dakika, saniye cinsinden) açısal uzaklığının ölçüsüdür.
Örneğin, A noktasının 20. doğu meridyeni üzerinde ise A’nın boylamı 20 derece doğu boylamıdır.
Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır
Boylamın getireceği etkiler, enleme göre daha kısıtlıdır.
Boylam yerel saati etkiler.
1 derecelik boylam farkı, 4 dakikalık yerel saat farkı oluşturur.
Boylamın oluşturduğu yerel saat farkı ülkeler tarafından kullanılmaz, bunun yerine ulusal saat kullanılır.