Temel Yaşam Becerileri Dersi 2. Ünite Ders Notu
2. ÜNİTE: SORUMLU OLMA – DERS NOTU (TYB.1.2)
SORUMLULUK NEDİR?
Tanım:
Sorumluluk, bireyin üzerine düşen görevleri zamanında ve eksiksiz yerine getirmesi, davranışlarının sonuçlarını kabul etmesidir.
Başka bir ifadeyle: “Yapmamız gerekenleri yapmamız, yapmamamız gerekenlerden kaçınmamızdır.”
Temel Özellikleri:
-
Gönüllü ve bilinçli yapılır.
-
Bireyi olgunlaştırır ve topluma uyum sağlar.
-
Hak ve özgürlüklerin doğal bir tamamlayıcısıdır.
Yazılıda çıkabilir: “Sorumluluk kavramını tanımlayınız.” / “Sorumluluğun kişisel gelişime katkısını açıklayınız.”
1️⃣ Sosyal Hayattaki Sorumluluklarımız (TYB.1.2.1)
İnsan, toplum içinde yaşayan bir varlıktır. Bu yüzden çeşitli ortamlarda farklı sorumlulukları vardır:
| Ortam | Sorumluluk Örnekleri |
|---|---|
| Okulda | Derslere zamanında gelmek, ödev yapmak, kurallara uymak, arkadaşlara saygılı davranmak |
| Evde | Odanı toplamak, sofraya yardım etmek, küçük kardeşle ilgilenmek, verilen görevleri yapmak |
| ️ Toplumda | Trafik kurallarına uymak, çevreyi temiz tutmak, yaşlılara yardım etmek |
Yazılıda: “Okulda yerine getirmen gereken 3 sorumluluğa örnek ver.” / “Evdeki sorumluluklarını listele.”
2️⃣ Çalışmalarda Sorumluluk Almanın Önemi (TYB.1.2.2)
Sorumluluk almak, bireyin görev bilincine sahip olduğunu gösterir.
Önemi:
-
Takım çalışmalarında işlerin düzenli ilerlemesini sağlar.
-
Öz güveni artırır.
-
Planlı ve organize olmayı öğretir.
-
Başarıya ulaşmayı kolaylaştırır.
Örnek: Grup ödevi hazırlarken herkesin görevini yerine getirmesi, projenin zamanında ve başarılı şekilde tamamlanmasını sağlar.
Yazılıda: “Çalışmalarda sorumluluk almanın bireye ve topluma katkısını açıklayınız.”
3️⃣ Sorumlulukları Zamanında Yerine Getirmek (TYB.1.2.3)
Tanım:
Sorumluluk sadece görev almak değil, o görevi zamanında ve eksiksiz yapmak demektir.
Örnekler:
-
Ödevi teslim tarihinden önce bitirmek.
-
Ev işlerinde yardım etme sözünü tutmak.
-
Projeyi verilen sürede tamamlamak.
Sonuç: Zamanında yapılan işler güven kazandırır, başarının önünü açar.
Yazılıda: “Sorumluluğunu zamanında yerine getirmenin iki olumlu sonucunu yazınız.”
4️⃣ Sorumluluk Yerine Getirilmezse Ne Olur? (TYB.1.2.4)
Sorumlulukların ihmal edilmesi birçok olumsuz duruma yol açabilir:
| Sorumluluğu Yerine Getirmemek | Sonuçları |
|---|---|
| Ödev yapmamak | Notların düşmesi |
| Randevuya geç kalmak | Güven kaybı |
| Evi kirli bırakmak | Sağlık sorunları |
| Grup görevini yapmamak | Arkadaşlarla sorun yaşamak |
Yazılıda: “Sorumluluklarını yerine getirmediğinde ortaya çıkabilecek üç sorunu yazınız.”
5️⃣ Çevreye ve Canlılara Karşı Sorumluluklarımız (TYB.1.2.5)
İnsan sadece kendisinden değil, çevresinden ve tüm canlılardan da sorumludur.
Bu sorumluluk “emanet bilinci” ile hareket etmeyi gerektirir.
Çevreye Karşı Sorumluluklarımız:
-
Doğayı kirletmemek
-
Geri dönüşüm yapmak
-
Su ve enerjiyi israf etmemek
İnsanlara Karşı:
-
Yardımsever olmak
-
Adil ve saygılı davranmak
Hayvanlara ve Bitkilere Karşı:
-
Sokak hayvanlarını korumak
-
Ağaç dikmek ve yeşili korumak
Hadis: “Yeryüzü size emanettir.”
Atasözü: “Ne ekersen onu biçersin.”
Yazılıda: “Çevreye karşı 3 sorumluluğunu yaz.” / “İnsanın varlık âlemine karşı emanet bilinciyle davranması ne demektir?”
6️⃣ Sorumluluk Yerine Getirmenin Hissettirdikleri (TYB.1.2.6)
Sorumluluklarımızı yerine getirmek bize birçok olumlu duygu kazandırır:
-
✅ Gurur
-
Mutluluk
-
Güven
-
Özsaygı
-
Başarma hissi
Örnek: Ders çalışıp yüksek not alan öğrenci hem kendine güven duyar hem de ailesini mutlu eder.
Yazılıda: “Sorumluluklarını yerine getirmenin insanda oluşturduğu duyguları yazınız.”
7️⃣ Sorumluluk – Adalet – Saygı – Başarı İlişkisi (TYB.1.2.7)
Kavram Açıklamaları:
| Kavram | Açıklama | Sorumluluk ile İlişkisi |
|---|---|---|
| Adalet | Herkese hakkını vermek | Görevleri adil biçimde paylaşmak sorumluluktur. |
| Saygı | İnsanlara değer vermek | Kurallara uymak ve başkalarına zarar vermemek saygıdır. |
| Başarı | Hedeflere ulaşmak | Sorumluluklarını yerine getiren kişi başarıya ulaşır. |
Kısa film, hikâye ve gerçek yaşam örnekleri ile bu bağ vurgulanabilir.
Örnek: Okulda sorumluluklarını yerine getiren öğrenci hem arkadaşlarının saygısını kazanır hem de akademik başarı sağlar.
Yazılıda: “Sorumlu davranış ile adalet arasındaki ilişkiyi açıklayınız.” / “Sorumluluk başarıyı nasıl etkiler?”
ÜNİTE GENEL ÖZETİ
-
Sorumluluk, kişisel ve toplumsal yaşamın düzenli ilerlemesi için zorunludur.
-
Evde, okulda, çevrede ve toplumda farklı görevlerimiz vardır.
-
Sorumluluklarımızı zamanında ve eksiksiz yerine getirmek güven kazandırır.
-
İhmal edilen sorumluluklar kişisel ve toplumsal sorunlara yol açar.
-
Doğaya ve canlılara karşı emanet bilinciyle davranmak insan olmanın gereğidir.
-
Sorumluluk bilinci adalet, saygı ve başarı gibi değerlerle yakından ilişkilidir.
YAZILI İÇİN ÖNEMLİ SORU TİPLERİ
✅ “Sorumluluk nedir? Örnek vererek açıklayınız.”
✅ “Okuldaki ve evdeki üçer sorumluluğunu yazınız.”
✅ “Sorumluluğunu zamanında yerine getirmemenin sonuçları nelerdir?”
✅ “Çevreye karşı sorumluluklarımız nelerdir?”
✅ “Sorumluluk ile başarı arasındaki ilişkiyi açıklayınız.”
Örnek Kısa Cevaplı Soru:
Soru: Sorumluluklarını yerine getiren bir kişinin yaşayacağı iki duyguyu yazınız.
Cevap: Güven duyar ve gurur hisseder.