622 Doğal ve Beşeri Çevre Özellikleri Arasındaki İlişki Açık Uçlu Sorular ve Cevapları
Sorular, ülkemizin doğal çevre özelliklerinin (iklim, yer şekilleri, dağların uzanışı vb.) beşerî faaliyetler (yerleşme, ulaşım, tarım, göçler vb.) üzerindeki etkilerini anlamaya yöneliktir.
Bir bölgede dağların kıyıya paralel uzanması o bölgenin iklimini ve beşerî faaliyetlerini nasıl etkiler? Açıklayınız.
Cevap:
Dağların kıyıya paralel uzanması deniz etkisinin iç bölgelere ulaşmasını engeller. Bu durum iç kesimlerde karasal iklimin görülmesine, ulaşımın zorlaşmasına, yerleşim alanlarının sınırlanmasına neden olur.
Aşağıdaki görseller hangi çevreye ait olduğunu belirtiniz ve nedenini açıklayınız.
Cevap:
İklim koşullarının insanların konut tiplerini ve ekonomik faaliyetlerini nasıl etkilediğini örneklerle açıklayınız.
Cevap:
İklim koşulları konutların yapımında kullanılan malzemeleri etkiler.
-
Karadeniz’de yağış fazla olduğu için evler ahşaptır.
-
Akdeniz’de taş evler yaygındır.
-
İç Anadolu’da kerpiç evler tercih edilir.
Doğal çevre unsurlarından olan verimli bir ovanın beşerî çevre üzerindeki etkisini örnekle açıklayınız:
Cevap:
Verimli ovalarda tarım faaliyetleri gelişir. Bu da nüfusun artmasına ve şehirleşmeye neden olur. Örneğin Çukurova’da pamuk tarımı yapılır ve bölge tarım açısından gelişmiştir.
Türkiye’de farklı iklim tiplerinin görülmesinde etkili olan doğal faktörlerden üçünü yazınız ve bunların nasıl bir etkisi olduğunu belirtiniz.
Cevap:
-
Üç tarafının denizlerle çevrili olması → kıyılarda ılıman iklim görülür.
-
Dağların kıyıya uzanış yönü → iç kesimlerde karasal iklim etkili olur.
-
Yükselti farkları → sıcaklık ve yağış koşulları değişir.
Aşağıdaki cümlede boş bırakılan yeri uygun şekilde doldurunuz:
“Ege Bölgesi’nde dağlar denize ______ uzandığı için deniz etkisi iç kesimlere ulaşır.”
Cevap:
dik
Karadeniz, Akdeniz ve Karasal iklim tiplerinin yağış özelliklerini karşılaştırarak yazınız.
Cevap:
-
Karadeniz iklimi: Dört mevsim yağışlıdır, en fazla sonbaharda.
-
Akdeniz iklimi: Yazlar kurak, kışlar yağışlıdır.
-
Karasal iklim: En fazla yağış ilkbaharda, yazlar kurak geçer.
“Antalya’da yaz aylarında sıcaklıklar oldukça yüksektir. Yağışlar genellikle kış mevsiminde görülür. Bölgede turunçgiller, zeytin ve pamuk gibi ürünler yetiştirilir. Turizm faaliyetleri yıl boyunca canlıdır.”
Bu metne göre Antalya’da hangi iklim görülmektedir? Bu iklimin ekonomik faaliyetler üzerindeki etkisini açıklayınız.
Cevap:
Antalya Akdeniz iklimine sahiptir. Ilıman iklim sayesinde tarım (zeytin, turunçgil), seracılık ve turizm gelişmiştir.
“Erzurum, denizden uzak ve yüksek bir konumda yer almaktadır. Kış aylarında kar kalınlığı metreleri bulabilir. Yazlar kısa ve serindir. Tarım alanları sınırlıdır.”
Bu bilgilere göre Erzurum’un iklim özelliklerini ve bu iklimin yerleşme düzeni üzerindeki etkisini yazınız.
Cevap:
Erzurum karasal iklimin etkisi altındadır. Sert kış koşulları nedeniyle yerleşim seyrektir, tarım alanları sınırlıdır, kışa uygun konutlar tercih edilir.
“Ege Bölgesi’nde dağlar denize dik uzandığı için denizin ılıman etkisi iç kesimlere kadar ulaşır. Bu nedenle bu bölgede tarım ürünleri çeşitlidir ve ulaşım kolaydır.”
Metne göre Ege Bölgesi’nin doğal özelliklerinin, beşerî faaliyetler üzerindeki iki etkisini yazınız.
Cevap:
-
Tarım ürünleri çeşitlenmiştir.
-
Ulaşım kolaylaşmıştır.
“Zonguldak çevresinde taş kömürü yataklarının bulunması nedeniyle bölgede sanayi tesisleri kurulmuştur. Bu durum iş imkânlarını artırmış ve nüfusun artmasına yol açmıştır.”
Metne göre doğal çevrenin beşerî çevreyi hangi yollarla etkilediğini açıklayınız.
Cevap:
Doğal kaynakların (taş kömürü) varlığı sanayi faaliyetlerini geliştirmiş, bu da göç ve nüfus artışına neden olmuştur.
“Karadeniz kıyılarında dört mevsim yağış görülür. Yüksek kesimlerde iğne yapraklı, kıyıda geniş yapraklı ormanlar yaygındır. Bölgede çay, fındık ve mısır gibi ürünler yetiştirilir.”
Metinden yola çıkarak Karadeniz ikliminin tarım ve bitki örtüsü üzerindeki etkilerini yazınız.
Cevap:
Bol yağış nedeniyle nemli ormanlar gelişmiştir. Yağışlı iklim çay, fındık ve mısır gibi ürünlerin yetişmesine elverişlidir.
“Konya Ovası Türkiye’nin en geniş ovalarından biridir. Verimli toprakları sayesinde tahıl üretimi yaygındır. Bu durum, bölgede tarıma dayalı sanayinin gelişmesini sağlamıştır.”
Metne göre Konya Ovası’nın doğal çevre özellikleri, beşerî faaliyetleri nasıl etkilemiştir?
Cevap:
Verimli ova sayesinde tarım gelişmiştir. Tarıma bağlı sanayi kurulmuş, ekonomik yaşam bu yönde şekillenmiştir.
“İç Anadolu’da kışlar soğuk, yazlar sıcak ve kurak geçer. Yazın sulama yapılmadan tarım yapmak zordur. Bu nedenle tarım faaliyetleri daha çok ilkbahar aylarında yapılır.”
Metne göre iklim koşullarının tarımsal faaliyetler üzerindeki etkisini açıklayınız.
Cevap:
Kurak yazlar nedeniyle sulama yapılmadan tarım yapılamaz. Bu da tarım faaliyetlerini mevsimsel olarak sınırlar.
“Dağlık ve engebeli alanlarda yerleşim seyrektir. Ulaşım zor olduğu için ekonomik faaliyetler sınırlı kalır.”
Metne göre dağlık alanların nüfus ve ulaşım üzerindeki iki etkisini yazınız.
Cevap:
-
Nüfus seyrektir.
-
Ulaşım zor olduğundan ekonomik faaliyetler sınırlıdır.
“Rize’de sık sık yağmur yağar. Bu durum insanların kıyafet seçimlerini, evlerinin çatılarının yapısını ve tarımsal ürünlerini etkilemektedir.”
Metne göre iklimin günlük yaşam üzerindeki üç etkisini yazınız.
Cevap:
-
Yağmura uygun kıyafetler tercih edilir.
-
Ev çatılarının yapısı yağışa dayanıklı olur.
-
Çay gibi bol yağış isteyen ürünler yetiştirilir.
Türkiye’de dağların doğu-batı doğrultusunda uzanmasının ulaşım ve iklim üzerindeki iki etkisini yazınız.
Cevap:
-
Ulaşım kuzey-güney yönünde zorlaşır.
-
Deniz etkisi iç kesimlere ulaşamadığı için iklimde karasallık artar.
Ege kıyılarında dağlar denize dik uzanmaktadır.
Bu durum beşerî yaşamı nasıl etkilemiştir?
Cevap:
-
Ulaşım kolaylaşmıştır.
-
Tarım ve yerleşim iç kesimlere kadar yayılmıştır.
-
İklim ılımanlaştığı için ekonomik faaliyetler gelişmiştir.
Ülkemizin doğusunda dağların yüksek ve engebenin fazla olmasının nüfus ve yerleşme üzerindeki üç etkisini yazınız.
Cevap:
-
Nüfus seyrektir.
-
Yerleşim alanları sınırlıdır.
-
Ulaşım güçleşir.
Türkiye’de dağların uzanış yönü ulaşımı ve iklimi nasıl etkiler? Açıklayınız.
Cevap:
Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzandığı için kuzey-güney yönünde ulaşım zordur. Deniz etkisi iç kesimlere ulaşamaz ve bu da iklimin karasallaşmasına neden olur.
Ege kıyılarında dağların denize dik uzanmasının ulaşım ve yerleşme üzerinde nasıl bir etkisi vardır?
Cevap:
Dağların denize dik uzanması ulaşımı kolaylaştırır. Deniz etkisi iç kesimlere ulaşır, iklim ılımanlaşır ve yerleşme ile tarım alanları genişler.
Dağlık ve engebeli arazilerde nüfusun seyrek olmasının nedenlerini açıklayınız.
Cevap:
Engebeli arazi ulaşımı ve tarımı zorlaştırır. Sanayi gelişmez, ekonomik faaliyetler sınırlıdır. Bu nedenle insanlar bu alanlarda az yaşar.
Ova ve düz araziler yerleşim açısından neden daha elverişlidir? Açıklayınız.
Cevap:
Ulaşım kolaydır, tarım yapılabilir. Bu nedenle toplu yerleşmeler ve nüfus yoğunluğu fazladır.
Toplu yerleşmelerin yaygın olduğu bölgelerde hangi doğal çevre özellikleri bulunur? Yazınız.
Cevap:
Düz ve su kaynaklarının sınırlı olduğu yerlerde toplu yerleşmeler yaygındır.
Dağınık yerleşme tipinin ortaya çıkmasında etkili olan doğal çevre özelliklerini yazınız.
Cevap:
Su kaynakları bol, engebeli arazi ve tarım alanlarının parçalı olması dağınık yerleşmeyi yaygınlaştırır.
Bir bölgede göçlerin artmasına yol açabilecek doğal nedenlere iki örnek veriniz.
Cevap:
Deprem, sel, heyelan, kuraklık gibi doğa kaynaklı afetler göçlere neden olabilir.
İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerin çok göç almasının temel nedenlerini yazınız.
Cevap:
Ekonomik olanakların fazla olması, ulaşımın gelişmiş olması, eğitim ve sağlık imkânlarının iyi olması göçleri artırır.
Kırsal alanlarda miras yoluyla arazilerin küçülmesi neden göçe yol açar?
Cevap:
Küçülen araziler geçim sıkıntısına neden olur. Bu nedenle insanlar iş ve daha iyi yaşam koşulları için kentlere göç eder.
Bir bölgede dağların kıyıya paralel uzanması, deniz etkisinin iç kesimlere ulaşmasını nasıl etkiler? Bu durum beşerî yaşamı hangi yönlerden etkileyebilir?
Cevap:
Dağların kıyıya paralel uzanması deniz etkisini iç kesimlere geçirmez. Bu durum iç bölgelerde karasal iklimin oluşmasına, tarımın sınırlı kalmasına, yerleşimin daha seyrek olmasına neden olur.
Bir bölgede sanayi tesislerinin olmaması, ulaşımın zor olması ve tarım alanlarının yetersizliği o bölgeden göçleri nasıl etkiler? Açıklayınız.
Cevap: