Temel Yaşam Becerileri Dersi 4. Ünite Ders Notu

Temel Yaşam Becerileri
Yazar Sosyal Bilgiler

4. ÜNİTE: PROBLEM ÇÖZME VE KARAR VERME – DERS NOTU (TYB.1.4)

PROBLEM VE KARAR VERME NEDİR?

Problem Tanımı:

Problem, hedefe ulaşmayı engelleyen, çözüm gerektiren güçlük veya zorluklardır.
Kısaca, “mevcut durum ile ulaşılmak istenen durum arasındaki engel”dir.

Karar Verme Tanımı:

Karar verme, birden fazla seçenek arasından en uygun olanı seçme sürecidir.
Problem çözmenin sonunda alınan eylem planıdır.

Yazılıda çıkabilir: “Problem ve karar verme kavramlarını tanımlayınız.”

1️⃣ Günlük Yaşamda Problemleri Tanımak (TYB.1.4.1)

İlk adım problemin farkına varmak ve onu tanımlamaktır.
Bir sorun çözülmeden önce açıkça tanımlanmalıdır.

Örnek Problemler:

  • Okula geç kalmak

  • Zamanı verimli kullanamamak

  • Arkadaşlarla anlaşmazlık yaşamak

  • Sınavlarda düşük not almak

Yazılıda: “Günlük hayatta karşılaşabileceğin üç probleme örnek ver.”

2️⃣ Problemle İlgili Bilgi Toplamak (TYB.1.4.2)

Çözüm üretebilmek için önce problemi anlamak gerekir. Bunun için:

  • Bilgi ve veri topla

  • Problemin nedenlerini araştır

  • Gerekirse uzman ya da büyüklerinden fikir al

  • Önceki benzer olayları incele

Örnek: Ders başarısızlığını çözmek için çalışma alışkanlıklarını analiz et, öğretmene danış, kaynak kitapları incele.

Yazılıda: “Bir problemi çözmek için bilgi toplamanın önemi nedir?”

3️⃣ Alternatif Çözüm Yolları Belirlemek (TYB.1.4.3)

Probleme birden fazla çözüm yolu olabilir. En etkili sonucu bulmak için farklı seçenekler üretilmelidir.

Örnek (Geç kalma problemi):

  • Alarmı erken kurmak

  • Uyumadan önce eşyaları hazırlamak

  • Daha erken yatmak

  • Toplu taşıma saatini değiştirmek

Altın kural: Ne kadar çok çözüm üretirsen, uygun çözümü bulma şansın o kadar artar.

Yazılıda: “Bir probleme birden fazla çözüm yolu belirlemenin önemi nedir?”

4️⃣ Çözümlerin Avantaj ve Dezavantajlarını Değerlendirmek (TYB.1.4.4)

Çözüm yolları arasında karar verirken her birinin artılarını ve eksilerini gözden geçirmek gerekir.

Çözüm Yolu Avantaj Dezavantaj
Alarmı erken kurmak Uyanma ihtimali artar Uykusuzluk olabilir
Eşyaları akşamdan hazırlamak Sabah vakit kazandırır Disiplin gerektirir
Erken yatmak Daha dinç kalkılır Akşam etkinliklerinden feragat edilir

Yazılıda: “Çözüm yollarını değerlendirirken nelere dikkat etmeliyiz?”

5️⃣ Karar Verme Sürecinde Dikkat Edilecek Unsurlar (TYB.1.4.5)

Karar verirken aşağıdaki adımlara dikkat etmek gerekir:

  1. ✅ Problemi doğru tanımla

  2. Bilgi topla

  3. Alternatif çözüm üret

  4. ⚖️ Avantaj ve dezavantajları değerlendir

  5. Amaç ve hedeflerini göz önünde bulundur

  6. Riskleri değerlendir

  7. ️ En uygun seçeneği belirle

Yazılıda: “Karar verme sürecinde dikkat edilmesi gereken üç unsuru yazınız.”

6️⃣ Karar Verme Sürecinde Riskleri ve Sonuçlarını Değerlendirmek (TYB.1.4.6)

Her kararın riskleri ve sonuçları vardır. Bu yüzden karar almadan önce bunları düşünmek gerekir.

Örnek:

  • Erken yatma → Sosyal etkinlikleri kaçırma riski

  • Yeni yöntem deneme → Başarısız olma riski

  • Para biriktirme → O anda bazı isteklerden vazgeçme riski

Yazılıda: “Karar verirken riskleri göz önünde bulundurmak neden önemlidir?”

7️⃣ Uygun Çözümü Seçmek (TYB.1.4.7)

Tüm seçenekler değerlendirildikten sonra en uygun, uygulanabilir ve etkili çözüm seçilmelidir.

Örnek: “Ders başarısını artırmak” için en uygun çözüm:
✅ Planlı çalışma + tekrar yapma + öğretmenden yardım alma

Yazılıda: “Çözüm yolları arasından uygun olanı seçerken nelere dikkat etmeliyiz?”

8️⃣ Ön Yargı ve Yanılgıları Ayırt Etmek (TYB.1.4.8)

Karar verme sürecini olumsuz etkileyen en önemli engellerden biri ön yargıdır.

Kavramlar:

  • Ön yargı: Gerçek bilgiye dayanmadan, peşin hükümle karar vermek.

  • Yanılgı: Yanlış bilgi veya yanlış düşünceyle karar vermek.

Örnek:

  • “Bu yöntem işe yaramaz.” → Denemeden reddetmek ön yargıdır.

  • “Sadece bir çözüm yolu var.” → Yanılgıdır.

Yazılıda: “Ön yargı nedir? Karar verme sürecini nasıl etkiler?”

9️⃣ Alınan Kararların Olası Sonuçlarını Fark Etmek (TYB.1.4.9)

Her karar, gelecekte farklı sonuçlara yol açabilir. Bu yüzden sonuçları önceden düşünmek gerekir.

Örnek:

  • Ders çalışmamaya karar vermek → Başarısızlık ve pişmanlık

  • Tasarruf etmeye karar vermek → Gelecekte maddi rahatlık

  • Erken kalkmaya karar vermek → Zaman yönetimi becerisi kazanma

Yazılıda: “Kararların olası sonuçlarını düşünmek neden önemlidir?”

PROBLEM ÇÖZME SÜRECİ ÖZET TABLOSU

Aşama Açıklama
1. Problemi Tanımla Sorunun ne olduğunu açıkça belirle
2. Bilgi Topla Gerekli bilgileri araştır
3. Alternatif Üret Farklı çözüm yolları geliştir
4. Değerlendir Artı ve eksileri karşılaştır
5. Risk Analizi Olası sonuçları değerlendir
6. Karar Ver En uygun seçeneği seç
7. Uygula Kararını hayata geçir
8. Sonuçları Değerlendir Sonuçları gözlemle ve çıkarım yap

Yazılıda bu tabloya benzer sıralama soruları çok sık gelir.

YAZILI İÇİN EN ÖNEMLİ NOKTALAR

✅ Problemi tanımlamadan çözüm üretilemez.
✅ Her çözümün avantaj ve dezavantajı vardır.
✅ Karar verirken bilgi, risk, hedef ve değerleri dikkate almalısın.
✅ Ön yargı ve yanlış kabuller karar sürecini bozar.
✅ Kararların olası sonuçları mutlaka düşünülmelidir.

✍️ ÖRNEK SORU – KISA CEVAP

Soru: Ön yargının problem çözme sürecine etkisini açıklayınız.
Cevap: Ön yargı, kişinin henüz denemeden çözüm yollarını reddetmesine neden olur. Bu da etkili ve yaratıcı çözümler üretmeyi engeller.

✍️ ÖRNEK SORU – YORUMLAMA

Soru: “Zamanında ödev yapmamaya karar veren bir öğrenci, sınavda başarılı olamamıştır.” Bu durum, karar verme sürecinde hangi unsura dikkat edilmediğini gösterir?
Cevap: Alınan kararların olasılı sonuçlarını önceden düşünmemiştir.

Bunları da beğenebilirsin Yazarın diğer içerikleri