2. ÜNİTE: AİLEDE GÖRGÜ KURALLARI VE NEZAKET

---

2.1. Kişisel Bakım, Temizlik ve Düzen

a) Temel Kavramlar

• Kişisel bakım: Bireyin kendi sağlığı ve görünümü için yaptığı temizlik ve düzen faaliyetleridir.

• Temizlik: Görünür kirlerden ve mikroplardan arınmak; beden, kıyafet, yaşanılan ortamın hijyenini sağlamaktır.

• Düzen: Eşyaların tertipli ve yerinde bulunması, yaşam alanının düzenli olmasıdır.

b) Günlük Hayattan Örnekler

• Sabah el-yüz yıkamak, dişleri fırçalamak, saç taramak.

• Tırnakları kesmek, temiz çorap giymek, terledikten sonra kıyafet değiştirmek

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

• Okul çantasını düzenli tutmak, ders kitaplarını temiz kullanmak.

• Sırasını temiz tutmak, çöpleri yere atmamak

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

c) Aile ve Toplumsal Yaşamda Önemi

• Ev temizliği sadece anneye ya da bir kişiye bırakılmamalı; aile bireyleri sorumluluğu paylaşmalıdır

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

• Düzenli insanlar toplumda güven ve saygı görür.

d) Dinî ve Kültürel Boyut

• Hz. Peygamber (s.a.v.): “Temizlik imanın yarısıdır.” (Müslim, Tahâret, 1)

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

• Osmanlı’da hamam kültürü, temizliğe verilen önemi gösterir

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

• Abdest almak, hem dinî bir görev hem de kişisel temizliğin göstergesidir.

e) Atasözleri / Deyimler

• “Aslan yatağından belli olur.”

• “Temizlik imandandır.”

• “Pireyi deve yapmak” → küçük bir kir veya düzensizliği abartmamak.

f) Etkinlik Önerisi

Öğrencilerden “Bir Günümde Uyguladığım Temizlik Kuralları” başlıklı günlük yazmaları istenir.

---

2.2. Saygı Ailede Başlar

a) Temel Kavram

• Saygı: Aile bireylerine, onların fikirlerine ve haklarına değer verme, özenli davranma.

b) Ailede Saygının Örnekleri

• Anne-babanın sözünü kesmemek.

• Büyüklerle konuşurken yüksek ses kullanmamak.

• Sofrada birlikte yemek yemek.

• Aile üyelerine karşı küfür ve hakaretten uzak durmak.

c) Önemi

• Ailede saygı, bireyler arasında güveni artırır.

• Çocukların ileride topluma saygılı bireyler olarak yetişmesine katkı sağlar.

d) Dinî Boyut

• Kur’an: “Anne-babana ‘öf’ bile deme.” (İsrâ, 23).

• Hz. Peygamber (s.a.v.): “Cennet, annelerin ayakları altındadır.”

e) Atasözleri

• “Küçükler saygı, büyükler sevgi göstermeli.”

• “Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz.”

f) Etkinlik

‍‍ Öğrenciler aile bireylerinden biriyle röportaj yaparak “Benim için saygı nedir?” konulu kısa sunum hazırlar.

---

2.3. Aile Büyükleriyle İletişim

a) Kurallar

• Büyükleri dinlemek, sözlerini dikkate almak.

• Hitapta “siz” zamirini kullanmak.

• Telefonla konuşurken saygılı bir dil kullanmak.

• Bayramlarda el öpmek, ziyaret etmek.

b) Kültürel Gelenekler

• Bayram ziyaretlerinde şeker ve lokum ikramı.

• Büyüklerin duasını almak.

• “Ahilik” kültüründe büyüklere saygı ve itaat önemli değerlerdendir.

c) Önemi

• Büyüklerden alınan tecrübeler yaşam için rehberdir.

• Aile bağlarını güçlendirir.

d) Etkinlik

Öğrenciler “Büyüklerimden Öğrendiğim En Güzel Nasihat” konulu bir kompozisyon yazar.

---

2.4. Kültürümüzde Sofra Adabı

a) Sofrada Uyulacak Kurallar

• Yemeğe besmeleyle başlamak.

• Aile büyükleri başlamadan yemeğe başlamamak.

• Yemeği israf etmemek.

• Sofrada sessiz konuşmak, kavga etmemek.

• Yemek bitince “Elhamdülillah” demek.

b) Kültürel Boyut

• Sofra, birlik ve beraberlik sembolüdür.

• Osmanlı’da sofra adabı: Yere sofra bezi serilmesi, sağ elle yemek, başkasının lokmasına uzanmamak.

c) Dinî Boyut

• Hz. Peygamber (s.a.v.): “Birlikte yemek yiyiniz, ayrı ayrı yemeyiniz. Çünkü bereket birliktedir.”

d) Atasözleri

• “Komşu hakkı Tanrı hakkı.” (Komşuya yemek göndermek kültürü)

• “Tok olan açın halinden anlamaz.”

e) Etkinlik

️ Öğrenciler sınıfta “Sofra Adabı Canlandırması” yapar (rol oynama etkinliği).

---

2.5. Gösteriş ve İsraftan Uzak Durmanın Önemi

a) Tanım

• İsraf: Gereksiz yere harcama yapmak.

• Gösteriş: Başkalarına hava atmak için yapılan davranış.

b) Günlük Örnekler

• İhtiyacından fazla yiyecek almak ve çöpe atmak.

• Marka düşkünlüğü → ihtiyaç yerine gösteriş.

• Sosyal medyada sürekli tüketim alışkanlıklarını paylaşmak

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

c) Dinî Boyut

• Kur’an: “Yiyin, için fakat israf etmeyin. Çünkü Allah israf edenleri sevmez.” (A’râf, 31)

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

• İsraf, nimetlere nankörlük sayılır.

• Helal kazanç şükürle korunmalıdır

  Ders Kitabı GÖRGÜ KURALLARI VE …

  .

d) Atasözleri

• “Ayağını yorganına göre uzat.”

• “Tutumlu olan, fakir olmaz.”

e) Etkinlik

Öğrencilere bir hafta boyunca “israf günlüğü” tutturulur. (Yemek, su, elektrik israfı not edilir.)

---

2.6. Kültürümüzde Misafirlik ve Misafirperverlik

a) Tanım

• Misafire ikramda bulunmak, onu evinde değerli hissettirmek.

b) Örnekler

• Misafire hoş geldin demek.

• İkramda bulunmak (çay, kahve, yemek).

• Misafirin rahat etmesi için hazırlık yapmak.

c) Kültürel Boyut

• Türk kültüründe “Tanrı misafiri” kavramı.

• Anadolu’da yolcunun kapıda karşılanması.

• Osmanlı’da “imaretler” (aşevi) misafire yemek ikramı.

d) Dinî Boyut

• Hz. Peygamber (s.a.v.): “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin.” (Buhârî, Edeb, 31).

• Misafire en az üç gün ikram edilmesi teşvik edilmiştir.

e) Atasözleri

• “Misafir umduğunu değil, bulduğunu yer.”

• “Misafir bereketi ile gelir.”