1. ÜNİTE: GÖRGÜ VE NEZAKET

1.1. Görgü ve Nezaket ile İlgili Temel Kavramlar

a) Temel Tanımlar

• Görgü: Toplumda uyulması gereken, yazılı olmayan, saygı ve incelik içeren davranış kurallarıdır.

  • Örn: Başkasının eşyasını kullanmadan önce izin istemek.

• Nezaket: Başkalarına karşı kibar, ince, nazik ve saygılı davranma hâlidir.

  • Örn: Teşekkür etmek, hata yaptığında özür dilemek.

b) İlişkili Kavramlar

• Saygı: Yaş, konum, deneyim farkı gözetmeden herkese özenli davranmaktır.

• Zarafet: İncelik, kibar davranış. Örn: Yaşlı birine otobüste yer vermek.

• Rikkat: İnce ruhluluk, duyarlılık, merhamet. Örn: Sokaktaki hayvanı beslemek.

• Sevgi: İlgi ve bağlılık duygusu. Örn: Anne-baba sevgisi.

• Edep: Toplumun örf ve âdetlerine uygun güzel davranış.

• Terbiye: Eğitimle kazanılan ahlaklı tutumlar. Hz. Peygamber (s.a.v.):

  “Hiçbir baba, evladına güzel terbiyeden daha üstün bir hediye vermemiştir.”

• Hürmet: Kutsal değerlere ve büyüklere saygı.

• Sabır: Güçlükler karşısında dayanma.

  • Hz. Peygamber (s.a.v.):

    “Güçlü kimse, güreşte galip gelen değil, öfke anında kendine hâkim olandır.”

c) Özet

Görgü → Toplumsal yönü ağır basar.
Nezaket → Bireysel incelik, kibarlık yönü ağır basar.

---

1.2. İnsan İlişkilerinde ve İletişimde Nezaket

a) İletişimde Nezaketin Önemi

• Nezaketli insanlar toplumda daha sevilen ve saygı gören bireylerdir.

• İletişimde nazik davranışlar:

  • Selamlaşmak

  • Teşekkür etmek

  • Özür dilemek

  • Başkasının sözünü kesmemek

  • Dedikodu yapmamak

  • Olumsuz yorumlardan kaçınmak

b) Günlük Hayattan Örnekler

• Kapıyı çalmak → mahremiyete saygı.

• Ziyarete gitmeden haber vermek → karşımızdakini düşünmek.

• Hediye götürmek → değer verme göstergesi.

• Toplu alanda yüksek sesle konuşmamak → huzuru korumak.

c) Metinlerden Çıkarımlar

• Utku’nun Öğretmenini Ziyareti: Haber vererek ziyarete gitmek, çiçek almak, nazik ifadeler kullanmak.

• Sinema metni: Film sırasında yüksek sesle mısır yemek ve telefonla oynamak görgüsüzlük; özür dilemek ve hatayı kabul etmek nezaket örneği.

d) Dinî Boyut

İslam, nazik ve edepli olmayı öğütler:

• Kur’an-ı Kerim: “Resulullah’ta sizin için güzel örneklik vardır.” (Ahzâb, 21)

• Hz. Muhammed (s.a.v.):

  “Müminlerin iman bakımından en olgun olanları, ahlakı en iyi olanlarıdır.”

---

1.3. Görgü ve Nezaketin Önemi

a) Sosyal Hayatta Önemi

• İnsanlarla uyumlu yaşamayı sağlar.

• Empati, şefkat ve saygıyı artırır.

• Aile, okul ve arkadaş ortamında huzur yaratır.

b) Bireysel Katkıları

• Kişinin güvenilir ve saygıdeğer bir insan olarak tanınmasını sağlar.

• Kendine saygıyı artırır.

• Kişisel gelişimi destekler.

c) Olumsuzlukları

• Görgü kurallarına uymamak saygısızlık, iletişim bozukluğu ve huzursuzluk doğurur.

  • Örn: Kantinde yüksek sesle konuşmak → başkalarını rahatsız eder.

d) Atasözleri ve Sözler

• “Her şey incelikten, insan kabalıktan kırılır.”

• Atatürk:

  “Dünyanın bize hürmet göstermesini istiyorsak, önce biz kendi benliğimize hürmeti göstermeliyiz.”

---

1.4. Kültürümüzde Görgü ve Nezaket

a) Geleneklerimizde Görgü ve Nezaket

• Asker uğurlama: Hediye verme, dua etme.

• Hasta ziyareti: Moral vermek, “geçmiş olsun” demek.

• Yeni doğan bebek ziyareti: Hediye götürmek.

• Osmanlı geleneği: Sarı çiçek → evde hasta var mesajı.

• Sadaka taşları: Gizli yardım anlayışı, ihtiyaç sahibini incitmeden destek.

b) Mizah Yoluyla Öğretim

• Nasrettin Hoca fıkrası (“Ye Kürküm Ye”):

  • İnsanların kıyafete değil, kişiliğe değer vermesi gerektiğini öğretir.

c) Sofra ve Misafirlik Adabı

• Osmanlı’da kahve ve su ikramı geleneği:

  • Misafir önce su içer → aç olduğunu gösterir, hemen yemek ikram edilir.

d) Günümüze Yansımalar

• Köylerde imece usulü yardımlaşma.

• Hediyeleşme kültürü.

• Selamlaşma → toplumsal bir nezaket göstergesi.