3. ÜNİTE: ÇEVRE SORUNLARI

---

1️⃣ Üretim – Tüketim Dengesi

• İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak için doğadan üretim yapması gerekir.

• Üretim: Doğal kaynakların kullanılmasıyla ürün elde edilmesi.

• Tüketim: Üretilen mal ve hizmetlerin kullanılması.

• Üretim ve tüketim arasında denge olmalıdır. Aksi takdirde çevre zarar görür.

Örnek: Gereğinden fazla plastik üretimi → Denizlerde plastik atık sorunu.

✏️ Etkinlik: Evinde israf ettiğin bir şeyi yaz.

---

2️⃣ Tarihin Tozlu Sayfalarından

• Çevre sorunları sadece günümüzde değil, geçmişte de yaşanmıştır.

• Eski uygarlıklar doğayı yanlış kullandığında yıkılmıştır.

• Ormanların kontrolsüz kesilmesi → Erozyon, tarımın bozulması.

Örnek: Mezopotamya uygarlıkları, tarım alanlarını yanlış kullanınca verimli topraklar çölleşmiştir.

---

3️⃣ Yaşam Döngüsü Analizi

• Bir ürünün ham maddeden başlayıp atığa dönüşmesine kadar geçen süreç yaşam döngüsüdür.

• Her ürünün yaşam döngüsü doğayı farklı etkiler.

Örnek:
Pamuktan tişört üretimi → Tarımda su tüketimi → Fabrikada enerji tüketimi → Kullanım → Çöpe atılma.

---

4️⃣ Bir Plastik Bardağın Hikâyesi

• Plastik bardaklar petrol ürünlerinden üretilir.

• Kullanımı çok kısa, doğada çözünmesi yüzlerce yıl sürer.

• Çevreye ciddi zarar verir.

Sonuç: Tek kullanımlık ürünler doğa için tehlikelidir.

---

5️⃣ Atıklar

• Atık: İnsanların tüketim sonucu ortaya çıkardığı artık maddelerdir.

• Atık Türleri:

  • Organik atık: Meyve, sebze kabuğu.

  • Geri dönüştürülebilir atık: Plastik, cam, kağıt, metal.

  • Tehlikeli atık: Piller, elektronik eşyalar, kimyasal maddeler.

✏️ Etkinlik: Evde çıkan atıkları 3 kategoriye ayır.

---

6️⃣ Çöp

• Çöp: Yeniden kullanılamayan, geri dönüştürülemeyen atıklardır.

• Çöp miktarını azaltmak için:

  • Geri dönüşüm yapılmalı.

  • Yeniden kullanılabilir ürünler tercih edilmeli.

  • Organik atıklar kompost yapılmalı.

---

7️⃣ Çevre Kirliliği

• Çevre kirliliği → İnsanların doğayı kirletmesi.

• Türleri:

  • Hava kirliliği → Fabrika dumanı, egzoz.

  • Su kirliliği → Atık sular, denizlere atılan çöpler.

  • Toprak kirliliği → Kimyasal gübreler, plastik atıklar.

  • Gürültü kirliliği → Trafik, inşaat, yüksek ses.

  • Işık kirliliği → Gereksiz aydınlatma.

Sonuç: Çevre kirliliği, hem insan sağlığına hem doğaya zarar verir.

---

8️⃣ Çevre Kirliliğinin Etkileri

• İnsanlarda solunum ve kalp hastalıkları artar.

• Hayvan ve bitkiler zarar görür.

• Su ve toprak kullanılamaz hale gelir.

• İklim olumsuz etkilenir.

✏️ Etkinlik: Yaşadığın yerdeki en belirgin çevre kirliliğini ve sana etkisini yaz.

---

9️⃣ Yerel ve Küresel Çevre Sorunları

• Yerel sorunlar: Sadece belli bir bölgeyi etkiler.

  • Örnek: İstanbul’da hava kirliliği, Konya’da kuraklık.

• Küresel sorunlar: Tüm dünyayı etkiler.

  • Örnek: Küresel ısınma, buzulların erimesi, ormansızlaşma.

---

Kirliliğin Kaynağını Bulalım

• Her çevre sorununun bir kaynağı vardır.

• Kaynak → İnsanların yanlış üretim ve tüketim faaliyetleridir.

✏️ Etkinlik: Öğretmenin verdiği görsellerde kirliliğin kaynağını belirle.

---

1️⃣1️⃣ Ekolojik Ayak İzi

• Ekolojik ayak izi: İnsanların doğa üzerindeki tüketim ve atık etkisidir.

• Ayak izi büyükse → Doğaya daha fazla zarar.

• Ayak izi küçükse → Çevreye duyarlı yaşam.

Örnek:

• Plastik şişe kullanmak → Ayak izini büyütür.

• Bez çanta kullanmak → Ayak izini küçültür.

---

1️⃣2️⃣ Ekolojik Ayak İzimi Hesaplıyorum

✏️ Etkinlik:

• Günlük alışkanlıklarını değerlendir:

  • Su ve elektrik kullanımı

  • Plastik tüketimi

  • Geri dönüşüm yapıp yapmadığın