Ders Notu: Toplumsal Sorunlar ve Çözüm Önerileri

1. Toplumsal Sorun Nedir?

Toplumun huzurunu, sağlığını, güvenliğini ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, bireyler arasında adaletsizliğe yol açan problemlere toplumsal sorun denir.
Toplumsal sorunlar bireyleri değil, bütün toplumu ilgilendirir.

Örnek: Depremde sadece binalar yıkılmaz, aynı zamanda milyonlarca insan evsiz kalır, eğitim- sağlık hizmetleri aksar.

---

2. Toplumsal Sorunların Türleri

a) Afetler

• Tanım: Doğal veya insan kaynaklı olayların yol açtığı büyük yıkımlardır.

• Örnekler: Deprem, sel, çığ, fırtına, yangın, kuraklık

• Türkiye’den Örnek: 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler 11 ili etkilemiş, milyonlarca insan göç etmek zorunda kalmıştır.

  Çözüm Önerileri:

  • Dayanıklı şehirler ve binalar inşa etmek

  • Erken uyarı sistemleri kurmak

  • Afet yönetim merkezleri oluşturmak

  • Gönüllü arama kurtarma ekipleri kurmak

---

b) Çevre Kirliliği

• Tanım: İnsan faaliyetleri veya doğa olayları sonucunda hava, su, toprak ve ekosistemin zarar görmesi.

  Örnekler:

  • İstanbul, Ankara, Bursa gibi illerde sanayi faaliyetleri sebebiyle hava kirliliği

  • Karadeniz’e ulaşan plastik çöplerin deniz canlılarını tehdit etmesi

  • Gürültü ve ışık kirliliği

• Çözüm Önerileri:

  • Atıkların geri dönüşüme kazandırılması

  • Sanayi atıklarının denetlenmesi

  • Yenilenebilir enerji kullanımı

  • Yeşil alanların korunması

---

c) Göç

• Tanım: İnsanların ekonomik, sosyal, siyasi veya çevresel nedenlerle yaşadığı yeri değiştirmesidir.

• Örnekler:

  • 2011’de başlayan iç savaş nedeniyle milyonlarca Suriyelinin göç etmesi

  • Türkiye’de iller arası göç: İstanbul’un en çok göç alan ve veren il olması

• Çözüm Önerileri:

  • İstihdam imkanlarını artırmak

  • Kırsal bölgelerde eğitim ve sağlık hizmetlerini geliştirmek

  • Sosyal uyum projeleri yapmak

---

d) Salgın Hastalıklar

• Tanım: Kısa sürede çok sayıda kişiye bulaşan ve ciddi sağlık sorunları yaratan hastalıklar.

• Örnekler:

  • Kovid-19 pandemisi (2020’den itibaren tüm dünyayı etkiledi)

  • Tarihte Kara Veba, İspanyol Gribi, Domuz Gribi gibi salgınlar

• Çözüm Önerileri:

  • Aşı çalışmalarını desteklemek

  • Hijyen kurallarına uymak

  • Sağlık sistemini güçlendirmek

  • Kalabalık ortamlarda maske ve mesafe kurallarına dikkat etmek

---

e) İsraf

• Tanım: Gereksiz yere harcama yapmak, ihtiyaç dışı tüketimde bulunmaktır .

• Türleri:

  • Gıda israfı

  • Su israfı

  • Enerji israfı

  • Zaman israfı

• Örnekler:

  • Türkiye’de her gün yaklaşık 12 milyon ekmek çöpe atılıyor

  • Dünyada her yıl 1 trilyon dolarlık gıda çöpe gidiyor (BM Raporu)

• Çözüm Önerileri:

  • Bilinçli tüketim alışkanlıkları edinmek

  • Geri dönüşüm uygulamalarını yaygınlaştırmak

  • Tasarruf tedbirleri almak

---

3. Tarihten Günümüze Çözüm Yöntemleri

Osmanlı’da “Vakıf Medeniyeti” toplumsal sorunların çözümünde önemli rol oynamıştır:

• Bulaşıcı Hastalıkları Tedavi Vakfı → Salgınlarla mücadele

• Afet Sonrası Onarım Vakfı → Deprem ve yangın sonrası tamirat

• İsrafı Önleyen Vakıf → Artan yemeklerin hayvanlara verilmesi

Bu örnekler bize toplumsal sorunların çözümünde dayanışma ve ortak hareket etmenin önemini göstermektedir.