5. ÜNİTE: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE TÜRKİYE

---

1️⃣ İklim Değişikliği Nedir?

• İklim: Uzun yıllar boyunca bir bölgede gözlemlenen hava olaylarının ortalaması.

• İklim değişikliği: Dünyanın ortalama sıcaklık, yağış, rüzgâr gibi iklim özelliklerinin uzun süre içinde değişmesi.

• En önemli sebep: Küresel ısınma → Atmosferde sera gazlarının (CO₂, metan, azot oksit) artması.

Unutma: İklim değişikliği doğal bir süreçtir, fakat günümüzde insan faaliyetleri bu süreci hızlandırmıştır.

---

2️⃣ İklim Değişikliğinin Dünya Çapındaki Sonuçları

• Buzulların erimesi: Deniz seviyesi yükseliyor, ada ülkeleri tehdit altında.

• Kuraklık: Tarım ürünlerinde azalma, gıda fiyatlarının yükselmesi.

• Aşırı hava olayları: Sel, fırtına, kasırga ve orman yangınlarının artması.

• Canlıların yok olması: Nesli tükenen hayvan ve bitkilerin sayısı artıyor.

• Sağlık sorunları: Yeni salgın hastalıkların görülme riski.

• Göçler: İnsanlar yaşanabilir bölgeler aramak zorunda kalıyor.

---

3️⃣ Türkiye’de İklim Değişikliğinin Etkileri

Karadeniz Bölgesi

• Yağışlar artıyor → Sel ve heyelanlar çoğalıyor.

• Balık türleri azalıyor → Balıkçılık olumsuz etkileniyor.

Akdeniz Bölgesi

• Sıcaklıklar artıyor, yağışlar azalıyor.

• Kuraklık ve orman yangınları daha sık görülüyor.

• Turizm olumsuz etkilenebilir.

İç Anadolu Bölgesi

• Sıcaklık artışı → Su kaynakları azalıyor.

• Tarımda ürün kayıpları, verim düşüklüğü.

• Yeraltı sularının aşırı kullanımı kuraklığı artırıyor.

Doğu Anadolu Bölgesi

• Kar yağışları azalıyor, buzullar eriyor.

• Kış turizmi (kayak merkezleri) zarar görüyor.

• Tarım ve hayvancılıkta olumsuz etkiler.

Ege Bölgesi

• Yazlar daha sıcak ve kurak geçiyor.

• Zeytin, üzüm gibi ürünlerde verim düşebilir.

• Orman yangınları riski artıyor.

Marmara Bölgesi

• Sanayi faaliyetleri nedeniyle hava kirliliği artıyor.

• Nüfus yoğunluğu ve göç, iklim değişikliğinin etkilerini artırıyor.

• Yaz kuraklığı → Su kaynaklarında azalma.

---

4️⃣ Türkiye’de Görülen Çevresel Sorunlar

• Su kaynaklarının azalması.

• Baraj ve göllerde su seviyesinin düşmesi.

• Toprak verimliliğinin azalması.

• Tarımsal ürünlerde çeşitliliğin kaybolması.

• Denizlerde balık türlerinin azalması.

---

5️⃣ Türkiye’nin Alabileceği Önlemler

• Yenilenebilir enerji (güneş, rüzgâr, hidroelektrik, jeotermal) kaynaklarına yatırım.

• Ormanların korunması ve ağaçlandırma projeleri.

• Tarımda suyun tasarruflu kullanılması (damla sulama).

• Atıkların geri dönüştürülmesi.

• Çevre dostu ulaşım (toplu taşıma, bisiklet yolları) yaygınlaştırılmalı.

• İklim değişikliğine karşı uluslararası anlaşmalara katılım.

Türkiye 2021’de Paris İklim Anlaşması’nı onayladı.

---

6️⃣ Birey Olarak Biz Ne Yapabiliriz?

• Elektrik ve su tasarrufu yapmalıyız.

• Plastik yerine bez çanta ve cam şişe kullanmalıyız.

• Atıkları geri dönüşüm kutularına atmalıyız.

• Toplu taşıma veya bisiklet kullanmalıyız.

• Ağaç dikme kampanyalarına katılmalıyız.

• Çevremizdeki insanları bilinçlendirmeliyiz.

✏️ Etkinlik: “Ben iklim değişikliği ile mücadele için ne yapabilirim?” başlıklı kısa bir yazı yaz.

---

7️⃣ İklim Değişikliği ve Ekonomik Hayat

• Tarımsal üretimde dalgalanmalar → Ekonomi olumsuz etkilenir.

• Turizm faaliyetleri (kış ve yaz turizmi) zarar görebilir.

• Balıkçılık, hayvancılık ve ormancılık risk altındadır.

---

8️⃣ İklim Değişikliği ile Mücadelede Dünya ve Türkiye

• Kyoto Protokolü (1997): Karbon salınımını azaltmak için yapılan anlaşma.

• Paris İklim Anlaşması (2015): Küresel sıcaklık artışını 1,5 °C ile sınırlandırmayı amaçlar.

• Türkiye, Paris Anlaşması’na taraf olarak karbon salınımını azaltmayı taahhüt etmiştir.