Şanlıurfa MEM LGS Deneme Sınavı 5 (Nisan)

“Memleketin mukadderatında yegâne salahiyet ve kudret sahibi olan Büyük Millet Meclisi, bu memleketin düzeni için, iç ve dış güvenliği ve dokunulmazlığı için en büyük teminattır. (www.atam.gov.tr)

Atatürk’ün yukarıda verilen sözüne göre “memleketin düzeni, iç ve dış güvenliği ve dokunulmazlığının teminatı” aşağıda verilen milli güç unsurlarından hangisi ile öncelikle sağlanabilir?

Amasya Genelgesinin bazı maddeleri verilmiştir.

• Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
• Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
• Her türlü denetim ve etkiden uzak bir millî kurul oluşturulmalıdır. 

Buna göre genelge;

I. Gerekçesine,
II. amacı ve yöntemine,
III. yürütme organına

Milli Mücadelenin hangi yönlerine değinmiştir?

“Eğer dokuz yıllık faaliyetimiz ve yaptıklarımız bir mantık silsilesi ile gözden geçirilirse ilk günden bugüne kadar takip ettiğimiz genel doğrultunun, ilk kararın çizdiği yoldan ve yöneldiği hedeften asla sapmamış olduğu kendiliğinden anlaşılır.”

Mustafa Kemalin yukarıdaki sözünden aşağıdakilerden hangisi çıkarılabilir?

Osmanlı devletinde kişilerin soyadı yoktu. Kişiler aile düzeyinde kullanılan birtakım dinsel, sosyal, asalet kaynaklı unvan ve lakaplarla veya doğum yerleri ile birbirinden ayrılmaya çalışılıyordu. Bu yaklaşım nedeniyle kişiler birbirine karışıyor, askere alma, vergi toplama, tapu kayıtları, nüfus kayıt işlemleri ve diğer resmi işlerde karışıklık yaşanıyordu. Yaşanan sıkıntıları gidermek, imtiyaz ve sınıf farklılıklarını da ortadan kaldırmak gerekiyordu. Bu  amaçla her aileye bir soyadı verilmesi düşünüldü. 21 Haziran 1934’te kabul edilen Soyadı Kanunu ile vatandaşların gülünç ve ahlaka aykırı olmayan bir soyadı alması kabul edildi.

Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılarda hangisine ulaşılamaz?

Büyük Millet Meclisinin aldığı ilk kararlardan bazıları verilmiştir:

• Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak ya da padişah vekili ortaya çıkarmak uygun değildir.
• Mecliste yoğunlaşan ulusal iradenin yurt alın yazısına doğrudan doğruya el koymasını kabul etmek temel ilkedir. BMM’nin üstünde bir güç yoktur.
• BMM yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır. Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı bu kurulun da başkanıdır.
  

Buna göre BMM ile ilgili,

I. İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.
II. Halk egemenliği temel ilke olarak kabul edilmiştir.
III. Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

Milli Eğitim'in gayesi yalnız hükümete memur yetiştirmek değil, daha çok memlekete ahlâklı, karakterli, cumhuriyetçi, inkılâpçı, olumlu, atılgan, başladığı işleri başarabilecek kabiliyette, dürüst, düşünceli, iradeli, hayatta rastlayacağı engelleri aşmaya kudretli, karakter sahibi genç yetiştirmektir. Bunun için de öğretim programları ve sistemleri ona göre düzenlenmelidir.

Mustafa Kemal’in eğitimle ilgili yukarıda verilen sözlerinden milli eğitim sisteminin; 

I. Yeniliklere açık,
II. Azimli ve sabırlı,
III. Demokratik,
IV. Gelenekleri reddeden

esaslarından hangilerine dayanması gerektiği söylenebilir?

Cumhuriyet ilan edilmeden önce uygulanan meclis hükümeti sisteminde bakanlar, TBMM üyeleri tarafından ve milletvekilleri içinden tek tek oylama ile seçiliyordu. Bu sistem, aynı düşüncede olmayan bakanların aynı kurul içerisinde yer almasına neden oluyordu.

Buna göre Meclis hükümeti sisteminin;

I. ortak karar almayı güçleştirdiği,
II. hükümet çalışmalarını aksattığı,
III. muhalefet oluşumunu engellediği

durumlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir?

(…) Bu ayın sonlarında, ordu epeyce heyecan içindeydi. Başıbozuk kuvvetleri dağıtmak istiyor, aynı zamanda Ali Fuat Paşa'ya karşı hareket kuvvetleniyor, onun başıbozuklara yüz verdiği ileri sürülüyor ve Ali Fuat'ın Batı Cephesinden uzaklaştırılması isteniyordu…
(Halide Edip A., Türkün Ateşle İmtihanı)

Halide Edip Adıvar’ın, eserinde “başıbozuklar” diye bahsettiği grup aşağıdakilerden hangisidir?

“... Memlekette sosyal ve siyasi büyük inkı lâplar oldu. Darülfünun bunlara karşı tarafsız bir gözlemci gibi kaldı. Ekonomik alanda anlamlı hareketler oldu. Darülfünun bunlardan habersiz göründü. Hukukta radikal değişiklikler oldu. Darülfünun yalnız yeni kanunları öğretim programına almakla yetindi. Harf Devrimi oldu. Öz dil hareketi başladı. Darülfünun hiç tınmadı. Yeni bir tarih anlayışı, millî bir hareket hâlinde bütün ülkeyi sardı. Darülfünunda buna ilgi uyandırabilmek için üç yıl kadar uğraşmak ve beklemek gerekti. İstanbul Darülfünunu artık durmuştu, kendisine kapanmıştı. Her şeyden soyutlanmış hâlde dış âlemden elini ayağını çekmişti.”

Yukarıdaki sözler dikkate alındığında Darülfünun’un asıl eleştirildiği nokta nedir?

“Devlet, temel unsur olan çiftçiyi ve çobanı kuvvetlendirmek mecburiyetindedir. Bunu kuvvetlendirmek de öyle lafla olmaz; ilmin, fennin ve asrın gerektirdiği vasıta ve araçlara fiilen girişmek lazımdır.” 

Atatürk’ün yukarıdaki sözü doğrultusunda;

I. Hıfzıssıhha Enstitüsünün açılması,
II. Atatürk Orman çiftliğinin kurulması,
III. Tarım kredi kooperatiflerinin açılması,

gibi faaliyetlerden hangileri uygulanmıştır?