1. Ünite: Kültür ve Medeniyet — Ders Notu

Bu ünite, kültür ve medeniyet kavramlarını tanıtmakta, aralarındaki farkları açıklamakta ve kültürel mirasın korunması ile aktarılmasının önemini vurgulamaktadır. Aşağıda kavram açıklamaları, tablolar, örnekler ve yazılı sınavda çıkabilecek önemli noktalar yer almaktadır

Ders Kitabı KÜLTÜR VE MEDENİYET…

.

---

1. Kültür Kavramı

• Tanım: Bir toplumu diğerlerinden ayıran, geçmişten günümüze değişerek devam eden, kendine özgü maddi ve manevi değerlerin bütünüdür.

• Köken: Latince colere → cultura (ekmek, yetiştirmek). Fransızcadan Türkçeye geçmiştir.

• Türkçe karşılıklar: “Hars”, “Ekin”.

Kültürün Unsurları

Manevi Unsurlar:

• Dil (ör. Türkçe’nin resmî dil olması → Karamanoğlu Mehmet Bey).

• Tarih (ör. Millî Mücadele).

• Din ve inançlar (ör. İslamiyet’in Türk kültürüne etkisi, cami mimarisi).

• Gelenek ve görenekler (ör. kına gecesi, Nevruz, bayramlaşma).

Maddi Unsurlar:

• Sanat (ör. ebru, hat, Karagöz-Hacivat, halıcılık).

• Yemekler (ör. mantı, tarhana çorbası, baklava).

• Kılık kıyafet (ör. şalvar, kaftan, bindallı).

• Mimari eserler (ör. camiler, köprüler, saraylar).

Yazılıda çıkabilir:

• Kültürün manevi ve maddi unsurlarını tabloya ayırarak yazınız.

• Türk kültürüne ait örnekler veriniz.

---

2. Kültürel Unsurlar Arasındaki İlişkiler

• Dil, tarih, din, gelenek ve sanat bir bütünün parçalarıdır.

• Birindeki değişim diğerlerini de etkiler.

• Örn: Türklerin göçebe yaşamdan yerleşik hayata geçişi → tarım, şehirleşme, mimari, hukuk, sanat alanlarında değişiklik.

Yazılı sorusu gelebilir:

• Göçebe yaşamdan yerleşik hayata geçişin kültürel etkilerini yazınız.

---

3. Kültürel Mirasın Korunması ve Aktarılması

• Kültürel miras: Somut ve somut olmayan değerler.

  • Somut: Tarihi yapılar, anıtlar, arkeolojik alanlar (ör. Hierapolis, Topkapı Sarayı).

  • Somut olmayan: Dil, gelenekler, bayramlar, inançlar.

• Koruma yolları: Restorasyon, müze ve arşivler, eğitim, yasalar, kültürel etkinlikler.

• Yaşayan insan hazinesi: Hayri Dev (çalgı yapımı ve çam düdüğü kültürü).

• Atatürk ve kültür: Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, müzelerin açılması (Topkapı Sarayı müze yapılmıştır).

Yazılıda çıkabilir:

• Somut ve somut olmayan miras örnekleri veriniz.

• Atatürk’ün millî kültürün korunması için yaptığı çalışmalardan ikisini yazınız.

---

4. Medeniyet Kavramı

• Tanım: Toplumların kültürel, sosyal, ekonomik, siyasi gelişmişlik düzeyi.

• Köken: Arapça medine (şehir), Latince civitas (şehirli).

• Farabi: İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için dayanışma ve iş bölümüyle şehir hayatının gerekliliğini vurgulamıştır.

• Ziya Gökalp:

  • Kültür → millî, toplumun duygularından ve geleneklerinden doğar.

  • Medeniyet → evrensel, aklın ve bilimin ürünü.

• Unsurlar: Eğitim, bilim, din, hukuk, teknoloji, sanat, ticaret, sanayi.

Yazılıda çıkabilir:

• Ziya Gökalp’e göre kültür ve medeniyet arasındaki farklar nelerdir?

• Medeniyetin oluşumunda rol oynayan unsurlardan 3 tanesini yazınız.

---

5. Kültür ve Medeniyet Karşılaştırması

Çıkabilecek soru: “Kültür ve medeniyet arasındaki üç farkı yazınız.”

---

6. Kültür ve Medeniyetin Etkileşimi

• Kültür geliştikçe medeniyet ilerler.

• Medeniyetin ilerlemesi kültürü yeniden şekillendirir.

• Atatürk: “Medeniyetin emir ve talep ettiğini yapmak, insan olmak için yeterlidir.”

---

Yazılıda Çıkabilecek Konu Başlıkları

• Kültürün tanımı ve unsurları (örneklerle).

• Somut ve somut olmayan miras farkı.

• Atatürk’ün millî kültüre verdiği önem.

• Medeniyetin unsurları.

• Kültür ve medeniyet arasındaki farklar.

• Göçebe → yerleşik hayatın kültürel sonuçları.