İslamiyet öncesi ve İslamiyet sonrası dönemde Türklerin hayat biçimi, sanat, mimari, yazı-dil-edebiyat alanlarındaki özellikleri
İslamiyet öncesi ve İslamiyet sonrası dönemde Türklerin hayat biçimi, sanat, mimari, yazı-dil-edebiyat alanlarındaki özellikleri karşılaştırmalı olarak verdim:
| Alan | İslamiyet Öncesi Türkler | İslamiyet Sonrası Türkler |
|---|---|---|
| Hayat Biçimi | Göçebe yaşam yaygındı. Hayvancılık temel geçim kaynağıydı. Atlı-göçebe kültür hâkimdi. | Yerleşik hayata geçiş hızlandı. Tarım, ticaret ve zanaat gelişti. Şehirleşme arttı. |
| Sanat Eserlerinin Özellikleri | Taşınabilir sanat eserleri (kemer tokaları, silah kabzaları, at koşum takımları) üzerine hayvan figürleri işlenirdi. Ahşap oymacılığı, maden işçiliği gelişmişti. | Camiler, medreseler, saraylar gibi kalıcı yapılarda taş, çini ve hat süslemeleri kullanıldı. Minyatür, ebru, tezhip gibi sanatlar gelişti. |
| Mimari Eserlerinin Özellikleri | Göçebe yaşam nedeniyle mimari eser azdı. Çadır (yurt) yaygındı. Kurgan (mezar) ve taş balbal yapılırdı. | İslam mimarisi etkisinde camiler, medreseler, türbeler, kervansaraylar, köprüler yapıldı. Kalıcı taş ve tuğla mimarisi gelişti. |
| Yazı, Dil ve Edebiyat Özellikleri | Göktürk (Orhun) alfabesi, Uygur alfabesi kullanıldı. Sözlü edebiyat (destanlar, sagular, koşuklar) yaygındı. | Arap alfabesi kullanılmaya başlandı. Divan edebiyatı, halk edebiyatı ve tasavvuf edebiyatı gelişti. Yazılı eserler çoğaldı. |