6. Sınıf 3. ÖĞRENME ALANI: ORTAK MİRASIMIZ

[erkanisanmaz]

3. ÖĞRENME ALANI: ORTAK MİRASIMIZ
Bu öğrenme alanında öğrencilerin Türkistan coğrafyasında kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları, VII-XIII. yüzyıllar arasında İslam medeniyetinin eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanlarında insanlığın ortak mirasına katkıları, İslamiyet’in kabulüyle Türk sosyal ve kültürel hayatında yaşanan değişimler, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde meydana gelen siyasi mücadeleler ile ilgili bilgi ve beceriler kazanmaları amaçlanmaktadır.
DERS SAATİ	22
ALAN BECERİLERİ	SBAB.3. Tarihsel Empati Becerisi (SBAB3.1.Tarihsel Bağlamsallaştırma) (SB.6.3.3)
KAVRAMSAL BECERİLER	KB2.8. Sorgulama Becerisi (SB.6.3.1) KB2.16.2.Tümdengelimsel Akıl Yürütme Becerisi (SB.6.3.2) KB.2.3. Özetleme Becerisi (SB.6.3.4)
EĞİLİMLER	E1.1. Merak, E2.1. Empati, E3.2. Odaklanma, E3.3. Yaratıcılık, E3.6. Analitik Düşünme, E3.9. Şüphe Duyma, E3.10. Eleştirel Bakma, E3.11. Özgün Düşünme
PROGRAMLAR ARASI BİLEŞENLER
Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri	SDB2.1.İletişim, SDB2.2. İş Birliği, SDB2.3. Sosyal Farkındalık, SDB3.1. Uyum, SDB3.3. Sorumlu Karar Verme
Değerler	D14. Saygı, D15. Sevgi, D19. Vatanseverlik
Okuryazarlık Becerileri	OB1. Bilgi Okuryazarlığı, OB2. Dijital Okuryazarlık, OB4. Görsel Okuryazarlık, OB5. Kültür Okuryazarlığı, OB7. Veri Okuryazarlığı, OB9. Sanat Okuryazarlığı
DİSİPLİNLER ARASI İLİŞKİLER	Bilişim Teknolojileri ve Yazılım, Görsel Sanatlar, Türkçe
BECERİLER ARASI İLİŞKİLER	SBAB1.2. Sıralama

ÖĞRENME ÇIKTILARI VE SÜREÇ BİLEŞENLERİ	SB.6.3.1. Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkılarını sorgulayabilme a) Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları hakkında merak ettiği konuyu tanımlar. b) Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları hakkında verilen kaynaklara dayanarak sorular sorar (5N1K). c) Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları hakkında verilen kaynaklardan bilgi toplar. ç) Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları hakkında topladığı bilgilerin doğruluğunu değerlendirir. e) Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkıları hakkında toplanan bilgiler üzerinden çıkarım yapar. SB.6.3.2. VII-XIII. yüzyıllar arasında İslam medeniyetinin eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanlarında insanlığın ortak mirasına katkılarına dair akıl yürütebilme a) İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına katkıkarını belirler. b) İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına yaptığı katkıları eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanları ile ilişkilendirir. c) İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına yaptığı katkıları eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanları açısından çıkarım yapar. SB.6.3.3. İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimi dönemin bakış açısıyla değerlendirebilme a) İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimi kaynaklara dayanarak çözümler. b) İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişime ilişkin dönemin koşullarını fark eder. c) İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimin sonuçlarını günümüz koşullarıyla karşılaştırır. ç) İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimin sonuçlarını dönemin koşulları içinde açıklar. SB.6.3.4. XI-XIII. yüzyıllar arasında meydana gelen siyasi faaliyetler ve askerî mücadele lerin Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkisini özetleyebilme a) XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan siyasi faaliyetler ve askerî mücadeleleri çözümler. b) XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan siyasi faaliyetler ve askerî mücadeleleri sınıflandırır. c) XI-XIII. yüzyıllar arasında meydana gelen siyasi faaliyetler ve askerî mücadelelerin Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkisini yorumlar.
İÇERİK ÇERÇEVESİ	Türkistan’da Kurulan İlk Türk Devletlerinin Medeniyetimize Katkıları VII-XIII. yüzyıllar arasında İslam Medeniyetinin İnsanlığın Ortak Mirasına Katkıları İslamiyet’in Kabulüyle Türklerin Sosyal ve Kültürel Hayatlarında Meydana Gelen Değişimler XI- XIII. yüzyıllar Arasında Meydana Gelen Askerî Mücadelelerin Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına Katkıları
Anahtar Kavramlar	Balbal, Dede Korkut, destan, Gök Tengri, Haçlı Seferleri, Hicret, İslamiyet, kâğıt, konargöçer, Orhun Kitabeleri, töre, Veda Hutbesi

ÖĞRENME KANITLARI (Ölçme ve Değerlendirme)	Bu öğrenme alanında yer alan öğrenme çıktıları; soru kartları (5N1K), açık uçlu sorular içeren çalışma yaprağı, kontrol listesi, gözlem formu, anekdot kaydı, derecelendirme ölçeği, karşılaştırma tablosu, bütüncül dereceli puanlama anahtarı, kavram ağı ve performans görevi kullanılarak değerlendirilebilir. Performans görevi: İslamiyet’in kabulü ile sosyal ve kültürel yaşamlarında meydana gelen değişime ilişkin bir hikâye tasarlama görevidir. Performans görevi: XI-XIII. yüzyıllar arasında meydana gelen askerî ve siyasi faaliyetlerin Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkilerine ilişkin yorumlarını içeren bir metin, afiş, poster hazırlama görevidir.
ÖĞRETME-ÖĞRENME YAŞANTILARI
Temel Kabuller	Öğrencilerin göç ve yerleşme kavramları hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Öğrencilerin İslam’ın eğitime verdiği öneme ilişkin bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Dinî inançların sosyal hayata etkileri hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Öğrencilerin kültürel miras ve medeniyet kavramlarını bildikleri kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci	Öğrencilere insanların göç ettikleri ve yerleştikleri yerlerin ne gibi özelliklere sahip olmasını isteyebilecekleri sorulur. Öğrencilere “İslam’ın eğitime verdiği öneme ilişkin bildiğiniz sözler veya olaylar var mı?” sorusu yöneltilir. Öğrencilere dinî inançların insanların sosyal hayatına nasıl etkilerde bulunabileceğine yönelik açık uçlu sorular sorulur. Öğrencilere Türklerin Anadolu’ya göçleri ve yerleşmeleri sonucunda meydana getirdikleri eserlerin görselleri üzerinden Anadolu’da nasıl bir kültürel değişim yaşanmış olabileceği ne ilişkin açık uçlu sorular sorulur.
Köprü Kurma	Öğrencilerden “Günlük hayatımızda belirli aralıklarla yer değiştiriyor olsaydık bu bizim sosyal hayatımızı nasıl etkilerdi?”, “Böyle bir sosyal hayatta yerleşik hayatı istemek için hangi sebeplerimiz olurdu?” gibi soruları cevaplamaları istenir. Öğrencilerden İslam medeniyetine ait ortak kültürel miras kapsamındaki eğitim, kültür, sanat, mimari eserlerine çevrelerinden örnekler vermeleri istenir. Öğrencilerden sosyal hayatımızda İslamiyet’in etkilerine günlük hayatlarından örnekler vermeleri istenir. Öğrencilere Anadolu Türk kültürüne ilişkin yazılar ve görseller üzerinden günlük hayatımızda devam eden kültürel özelliklerimize yönelik açık uçlu sorular sorulur.

Öğretme -Öğrenme Uygulamaları

SB.6.3.1
Asya fizikî haritası üzerinde Türkistan’ın sınırları gösterilir. Öğrencilerden harita üzerinde Türkistan’ın doğal çevre özelliklerini belirlemeleri istenir (OB7). Türkistan’da kurulan ilk Türk devletleri ile ilgili verilen yazılı ve görsel kaynaklar incelenerek, varsa dijital kaynaklardan da yararlanılarak Asya Hun Devleti, Göktürkler ve Uygurlar’ın medeniyetimize katkıları hakkında öğrenciler merak ettiği konuları tanımlar (OB1, OB2, OB4, E1.1). Vatanseverlik değeri bağlamında öğrencilerin Türk tarihini araştırmaya teşvik edilmesine yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2).
Öğrencilerden seçtikleri konularla ilgili 5N1K tekniği ile sorular oluşturmaları istenir ve belirledikleri soruları soru kartlarına dönüştürmeleri sağlanır. Öğrencilerin merak ettikleri konulardan ve hazırladıkları sorulardan hareketle Türkistan’da kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkılarına ilişkin verilen kaynaklardan bilgi toplaması sağlanır (OB5). Asya Hun Devleti, Göktürkler ve Uygurlar’ın yönetim, askerî, sosyal hayat, sanat, hukuk ve ekonomi alanlarında medeniyetimize katkıları kaynaklar üzerinden incelenir (OB5). Kaynak incelemesi sırasında vatanseverlik değeri kapsamında millî kimliği tanımanın önemine yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2). Toplanan bilgilerin doğruluğunu değerlendirmek amacıyla öğrencilerden kaynaklardaki benzer ve farklı bilgileri belirlemeleri istenir. Bu süreçte açık uçlu sorular içeren çalışma yaprağı kullanılır (E3.6, E3.10, E3.9). Dijital kaynaklardan elde edilen bilgilerin doğruluğunu değerlendirmek için kaynağın dijital kimliğinin veya uzantısının güvenilirliği (OB2) dikkate alınır.
Kaynaklardan edinilen bilgilerden hareketle Asya Hun Devleti, Göktürkler ve Uygurlar’ın yönetim, hukuk, askerî, sosyal hayat, sanat ve ekonomi gibi alanlarında medeniyetimize katkıları (OB5) hakkında sınıf tartışması yoluyla (beyin fırtınası, büyük grup tartışması vb.) çıkarımlar yapılır (SDB2.2). Çıkarımların sözlü olarak ifade edilmesi sürecinde kontrol listesi, gözlem formu veya anekdot kaydına başvurulabilir. Medeniyetimizin oluşumunda ilk Türk devletlerinin rolü hakkında ulaşılan çıkarımların yansıtıldığı bir afiş hazırlanır ve sınıfa sunulur (OB4, E3.2, E3.3, SDB3.3).

SB.6.3.2
İslam medeniyetinin, VII-XIII. yüzyıllar arasında Hz. Muhammed (sav), Dört Halife, Emevîler ve Abbâsîler Dönemlerinde insanlığın ortak mirasına yaptığı katkılar, verilen yazılı ve görsel kaynaklar üzerinden incelenir (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklardan da yararlanılabilir (OB2). Öğrencilerden yapılan inceleme sonucunda İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına katkılarını belirlemeleri istenir (SDB2.3). Ortak mirasın korunup gelecek nesillere aktarılması noktasında istekli olmalarını sağlamak adına çevresine, millî ve manevi değerlerine saygı duymanın önemi ile ilgili açıklamalar yapılır (D14.3). Ayrılıp birleşme tekniği ile sınıf gruplara ayrılır. İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına katkıları; eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari konu alanları olacak şekilde grup üyeleri tarafından paylaşılır. Aynı konuları alan grup üyelerinin uzmanlık grubu adı altında bir araya gelerek ilgili konu alanında derinlemesine çalışmaları sağlanır. Grup çalışmaları sırasında İslam medeniyetinin oluşturduğu ortak kültürel mirasın korunmasında duyarlı ve saygılı davranmanın önemi hakkında saygı ve sevgi değerleri kapsamında açıklamalarda bulunulur (D14.3, D15.2). Uzmanlaşan grup üyelerinden asıl gruplarına dönerek edindiği bilgileri grup üyeleri ile paylaşmaları istenir. Grup sözcüleri tarafından İslam medeniyetinin insanlığın ortak mirasına yaptığı katkılar; eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanları ile ilişkilendirilerek açıklanır. Sunum süreçleri gözlem formu, kontrol listeleri veya derecelendirme ölçeği ile takip edilebilir (SDB2.1, OB5). Öğrencilerin Hz. Muhammed (sav), Dört Halife, Emevîler ve Abbâsîler döneminde, İslam medeniyetinin eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanlarında yaptığı katkılar hakkında çıkarımlarda bulunmaları sağlanır (E3.11, OB9, SDB2.3).

SB.6.3.3
Öğrenciler iki gruba ayrılarak birinci gruptaki öğrencilere Türklerin İslamiyet öncesi sosyal ve kültürel hayatlarını yansıtan yazılı, görsel ve varsa dijital kaynaklar sunulur (OB1, OB2, OB4). İkinci gruptaki öğrencilere de Türklerin İslamiyet’i kabulüyle sosyal ve kültürel hayatlarında gerçekleşen değişimi yansıtan yazılı, görsel ve varsa dijital kaynaklar sunulur (OB1, OB2, OB4). Gruplar, İslamiyet öncesi ve İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemde Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarının temel özelliklerini hayat biçimi, yazı, dil ve edebiyat, sanat, mimari alanlarına ilişkin kaynaklar üzerinden çözümler (SDB2.2, OB5, E3.6, E3.10). Grupların yaptıkları çözümlemeler doğrultusunda Türklerin İslamiyet’i kabulüyle sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimi sözlü olarak ifade etmeleri istenir. Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonraki dönemlere (Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklular) ait haritalar, görsel kaynaklar, seyahatnamelerden alıntılar ve edebî ürünleri inceleyen öğrenciler dönemin koşullarını fark eder. Türklerin İslamiyet’i kabulü ile sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimin günümüze yansımasına örnekler verilir.
Türklerin İslamiyet’i kabulüyle beraber sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimin sonuçları ile günümüz koşulları karşılaştırılır (SDB2.3). Öğrencilerden elde ettiği bilgileri karşılaştırma tablosunda göstermeleri istenir (OB7). Performans görevi kapsamında öğrencilerden edindikleri bilgilerden yola çıkarak kendilerini İslamiyet Öncesi Dönem’den İslamiyet’in kabulüne geçiş aşamasında yaşayan biri olarak hayal etmeleri ve İslamiyet’in kabulü ile sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişime ilişkin bir hikâye tasarlamaları istenir (SDB3.1). Öğrencilerden tasarladıkları hikâyenin bir ögesi olarak İslamiyet’in kabulüyle Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimin sonuçlarını dönemin koşulları içinde açıklamaları istenir. Bu açıdan saygı değeri kapsamında; Türklerin sosyal hayatlarında meydana gelen değişimin çok yönlü bir bakış açısıyla değerlendirilmesine ve milli/manevi değerlere duyarlılık göstermeye yönelik açıklamalarda bulunulur (D14.1, D14.3, SDB3.3, OB5, E2.1). Oluşturulan hikâyeler derecelendirme ölçekleri kullanılarak değerlendirilebilir.

SB.6.3.4
Öğrencilerden XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde meydana gelen askerî mücadeleleri açıklamalı tarih şeridinde sıralamaları istenir (SBAB1.2). XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde meydana gelen askerî ve siyasi faaliyetler ile ilgili yazılı, görsel kaynaklar öğrencilere sunulur (OB1, OB4). Ayrıca dijital kaynaklardan yararlanılabilir (OB2). Öğrenciler askerî mücadelelerden Malazgirt Savaşı, Haçlı seferleri (I, II ve III.), Miryokefalon Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını, siyasi faaliyetlerden Anadolu’daki imar ve iskân çalışmalarını kaynaklar üzerinden inceler. Kaynakların incelenmesi aşamasında vatanseverlik değeri kapsamında Türklerin askerî ve siyasi başarıları üzerinden millî kimliğimizi tanımanın önemine yönelik açıklamalarda bulunulur (D19.2). XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan askerî mücadeleler ile sonrasında gerçekleşen imar ve iskân çalışmaları arasında öğrencilerin ilişki kurmaları sağlanır (OB1, E3.6, E3.10). Öğrencilerin XI-XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan askerî ve siyasi faaliyetleri kavram ağı ile sınıflandırmaları sağlanır. Öğrenciler tarafından performans görevi olarak XI-XIII. yüzyıllar arasında meydana gelen askerî ve siyasi faaliyetlerin Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkilerine ilişkin yorumlarını içeren bir metin hazırlanır. Bu metinde dönemin mimari eserlerine ait görseller içeren afiş veya posterlere de yer verilir. Hazırlanan ürünler sınıfla paylaşılır (E3.2, E3.3, OB1) ve bütüncül dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir.

FARKLILAŞTIRMA

Zenginleştirme

Öğrencilerden Türk kültürüne ait unsurları araştırarak bu unsurlardan hareketle dijital bir çizgi roman ya da animasyon hazırlaması istenebilir. Bu çalışmalar kapsamında incelenen kültürel unsurları barındıran bir Türk ezgisi oluşturmaları da istenebilir. İslamiyet’in kabulüyle birlikte Türklerin sosyal ve kültürel hayatlarında meydana gelen değişimlerle ilgili dijital ortamda resimlerle anlatılan ve öğrenciler tarafından interaktif olarak katkıda bulunulan etkileşimli “Görsel değişim haritası” hazırlanması istenebilir. Dede Korkut hikâyelerinden birini inceleyerek bu hikâyedeki İslam öncesi ve İslam sonrası kültür unsurlarını karşılaştırarak bir sunum yapması istenebilir. İslam medeniyetinin coğrafya, matematik, tıp, astronomi, kimya alanlarına katkılarının günümüze etkisini gösteren infografikler hazırlaması istenebilir. İslam medeniyetinin bilim, kültür, ticaret, sanat gibi alanlarda gerçekleştirdiği çalışmaların hangi coğrafyalarda gerçekleştiğini belirten işaretçiler ve açıklamalar eklenerek interaktif haritalar oluşturması istenebilir. Horasan Erenleri ve Anadolu’nun Türkleşmesi faaliyetleri konusuna ilişkin olarak genel ağda yer alan kaynakların taranması istenebilir.

Destekleme

Türkistan coğrafyası ve kurulan ilk Türk devletleriyle ilgili somutlaştırıcı görsel-işitsel materyaller kullanılabilir. İslam medeniyetinin eğitim, bilim, hukuk, kültür, sanat ve mimari alanlarında ortak kültürel mirasa katkılarını ana hatlarıyla ortaya koyan bilgi kartları ile konular sunulabilir. İslamiyet öncesi Türkler ile ilgili çizgi film, belgesel izlenebilir. Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasına etkide bulunan iskan faaliyetlerine ilişkin görsellerden oluşan bir albüm oluşturulabilir.