1. Trablusgarp Savaşı (1911-1912)

Trablusgarp Savaşı’nın Nedenleri (1911-1912)

• İtalya, sömürge elde etmek için Osmanlı toprağı olan Trablusgarp (bugünkü Libya) ve Bingazi’yi işgal etmek istedi.

• Osmanlı Devleti, zayıf durumda olduğu için denizden asker gönderemedi.

• Halkı örgütleyip direniş başlatmak için gönüllü subaylar gizlice bölgeye gitti.

Mustafa Kemal’in Rolü

• Mustafa Kemal, gazeteci kimliğiyle gizlice Trablusgarp’a geçti.

• Derne ve Tobruk bölgelerinde yerli halkı örgütledi.

• Direniş kuvvetlerini eğiterek İtalyanlara karşı başarılı savunmalar yapılmasını sağladı.

Örnek: Mustafa Kemal’in halkla bütünleşerek örgütlediği birlikler, İtalyanların ilerleyişini durdurdu.

Mustafa Kemal’in Kişilik Özellikleri

Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in bazı özelliklerini ortaya çıkardı:

• Teşkilatçılık: Halkı bilinçlendirdi, onları mücadeleye hazırladı.

• Cesaret: İtalyanlara karşı ön safta savaşarak örnek oldu.

• Vatanseverlik: Osmanlı’nın zayıflığına rağmen mücadeleden vazgeçmedi.

• Liderlik: Yerli halkı ve askerleri arkasında topladı.

• Fedakârlık: Zor koşullarda, imkânsızlıklar içinde görev yaptı.

Savaşın Sonuçları

• Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları’nın başlaması nedeniyle 1912 Uşi Antlaşması ile Trablusgarp’ı İtalya’ya bıraktı.

• Ancak Mustafa Kemal ve arkadaşları, direnişle Osmanlı’nın onurlu bir savunma yapmasını sağladı.

• Bu savaş, Mustafa Kemal’in askeri tecrübesini artırdı ve ilerideki Milli Mücadele’de halkı örgütleme konusunda ona büyük deneyim kazandırdı.

Sonuç

Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in ilk büyük askerî deneyimlerinden biridir.

• Halkla kurduğu bağ,

• Liderlik yeteneği,

• Vatan sevgisi ve cesareti,

onun ileride Türk milletini bağımsızlık mücadelesine götüren bir lider olacağının erken işaretlerini verdi.

2. 31 Mart Olayı ve Mustafa Kemal

31 Mart Olayı Nedir? (13 Nisan 1909)

• II. Meşrutiyet’in (1908) ilanından sonra Osmanlı’da özgürlük ortamı oluştu.

• Ancak bazı gruplar bu özgürlük ortamına karşı çıktı.

• 13 Nisan 1909’da (Rumi takvime göre 31 Mart 1325) İstanbul’da isyan çıktı.

• İsyancılar; Meclis-i Mebusan’ın kapatılmasını, şeriat kurallarının uygulanmasını istediler.

• Bu olay Osmanlı tarihine 31 Mart Vakası olarak geçti.

 Hareket Ordusu ve Mustafa Kemal

• İsyanı bastırmak için Selanik’ten Hareket Ordusu gönderildi.

• Hareket Ordusu’nun başında Mahmut Şevket Paşa vardı.

• Mustafa Kemal ise Hareket Ordusu’nda Kurmay Başkanı olarak görev yaptı.

Önemi: Mustafa Kemal bu olayda, askeri disiplinin ve meşrutiyet düzeninin korunmasında görev aldı.

 Olayın Sonuçları

• İsyan kısa sürede bastırıldı.

• II. Abdülhamit tahttan indirildi, yerine V. Mehmet Reşat geçirildi.

• Meşrutiyet yönetimi güçlendi.

• Mustafa Kemal’in bu olayda aldığı görev, onun hukuka bağlılık, anayasal düzeni savunma ve kararlılık gibi kişilik özelliklerini gösterdi.

 Mustafa Kemal Açısından Önemi

• Mustafa Kemal, 31 Mart Olayı’nda anayasal düzenin korunması gerektiğini savundu.

• Bu durum, onun demokrasiye ve milli iradeye olan bağlılığını ortaya koydu.

• Askeri başarılarının yanında siyasi olaylara da duyarlı bir lider olduğunu gösterdi.

Sonuç

31 Mart Olayı, Osmanlı’da meşrutiyete karşı çıkan ilk büyük isyan hareketidir.
Mustafa Kemal’in bu olayda üstlendiği görev, onun:

• Meşrutiyete bağlılığını,

• Liderlik ve örgütçülük yeteneğini,

• Düzen ve istikrara verdiği önemi ortaya koymuştur.

Bu olay Mustafa Kemal’in ileride Cumhuriyet yönetimine olan inancını daha da güçlendirmiştir.

3. Balkan Savaşları (1912-1913)

• Balkan Savaşları ve Mustafa Kemal

  Balkan Savaşlarının Nedenleri

  • Osmanlı Devleti’nin zayıflaması ve Balkan milletlerinin bağımsızlık istekleri.

  • Milliyetçilik akımı ile Sırbistan, Bulgaristan, Karadağ ve Yunanistan’ın Osmanlı’ya karşı birleşmesi.

  • Büyük devletlerin (Rusya, İngiltere) Balkan milletlerini desteklemesi.

  • Osmanlı’nın siyasi, askeri ve ekonomik açıdan güçsüz duruma düşmesi.

  ---

   Birinci Balkan Savaşı (1912-1913)

  • Osmanlı, dört cephede birden savaşmak zorunda kaldı.

  • Balkan devletleri karşısında ağır yenilgiler aldı.

  • Selanik, Makedonya ve Arnavutluk kaybedildi.

  • Londra Antlaşması (1913): Osmanlı, Midye-Enez hattının batısındaki topraklarını kaybetti.

  Mustafa Kemal’in Rolü:

  • Savaşta doğrudan cephede aktif bir görevi olmadı.

  • Ancak gelişmeleri yakından izledi, Osmanlı ordusundaki disiplinsizlik ve yönetim hatalarını gözlemledi.

  ---

  İkinci Balkan Savaşı (1913)

  • Balkan devletleri, aralarındaki anlaşmazlıklar nedeniyle birbirine düştü.

  • Osmanlı bu fırsatı değerlendirerek Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı.

  Mustafa Kemal’in Rolü:

  • Bu savaşta Bulgaristan’dan Edirne’nin geri alınmasında görev aldı.

  • Edirne’nin tekrar Osmanlı topraklarına katılmasında emeği geçti.

  ---

  Mustafa Kemal’in Kişilik Özellikleriyle İlişkisi

  • Vatanseverlik: Edirne’nin geri alınmasında görev alarak vatan sevgisini ortaya koydu.

  • Askerî Tecrübe: Osmanlı ordusunun hatalarını gözlemleyerek ileride yapacağı ıslahatlar için deneyim kazandı.

  • Gerçekçilik: Osmanlı’nın artık eski gücünde olmadığını fark etti, millî bir devlet fikri güçlendi.

  • Azim ve Kararlılık: Zor şartlara rağmen Edirne’nin geri alınmasında büyük çaba gösterdi.

  ---

  Balkan Savaşlarının Sonuçları

  • Osmanlı, Balkanlardaki topraklarının büyük kısmını kaybetti.

  • Balkanlarda yaşayan yüz binlerce Türk, Anadolu’ya göç etmek zorunda kaldı.

  • Osmanlı’nın Avrupa’daki varlığı neredeyse sona erdi (sadece Doğu Trakya kaldı).

  • Mustafa Kemal, Osmanlı’nın kurtuluşunun ancak ulusun kendi gücüne dayanmasıyla mümkün olacağını daha iyi anladı.

  ---

  Sonuç

  Balkan Savaşları, Osmanlı için büyük bir yıkım olsa da Mustafa Kemal için önemli dersler barındırdı.

  • Ordunun disiplinli olması gerektiğini,

  • Siyasi çıkarların askerî başarıyı engellememesi gerektiğini,

  • Halkın gücünün önemini görmesini sağladı.

  Mustafa Kemal’in Edirne’nin kurtarılmasındaki rolü, onun vatanseverlik ve liderlik özelliklerini ortaya koydu.

4. Mustafa Kemal’in Sofya Ataşeliği (1913-1915)

Sofya Ateşeliğine Atanması

• 1913 yılında Mustafa Kemal, Sofya (Bulgaristan) Askerî Ataşesi olarak görevlendirildi.

• Bu görev, Osmanlı Devleti’nin dış ilişkilerinde genç subaylara verdiği önemin bir göstergesiydi.

• Mustafa Kemal, Sofya’da hem Osmanlı’yı temsil etti hem de Avrupa’yı yakından gözlemleme fırsatı buldu.

Görev ve Çalışmaları

• Bulgaristan’ın siyasi ve askerî gelişmelerini İstanbul’a rapor etti.

• Osmanlı-Bulgar ilişkilerini geliştirmek için çalıştı.

• Bulgar ordusunu yakından inceledi, onların eğitim ve disiplininden dersler çıkardı.

• Avrupa devletlerinin diplomatik ilişkilerini gözlemleyerek uluslararası siyaseti tanıdı.

Örnek: Bulgar ordusunun modernleşme çalışmalarını görerek Osmanlı ordusunun da çağdaşlaşması gerektiği sonucuna vardı.

Mustafa Kemal’in Kişilik Özellikleriyle İlişkisi

• İleri Görüşlülük: Avrupa’nın gelişmişliğini gördü, Osmanlı’nın kurtuluşunun ancak çağdaşlaşma ve modernleşme ile mümkün olacağını anladı.

• Gözlem Yeteneği: Bulgaristan’daki siyasi ve askerî düzenlemeleri dikkatle takip etti.

• Diplomatik Zekâ: Uluslararası ilişkilerde temsil gücünü geliştirdi.

• Vatanseverlik ve Gerçekçilik: Osmanlı’nın zayıflığını Avrupa ile karşılaştırarak fark etti, Türk milletinin kendi gücüyle bağımsız olabileceği fikri güçlendi.

Sofya Görevinin Önemi

• Mustafa Kemal, bu görev sayesinde uluslararası diplomasi deneyimi kazandı.

• Avrupa’daki modern yaşamı gözlemleyerek ileride Türkiye için planladığı çağdaşlaşma reformlarının temellerini attı.

• Burada gördükleri, onun Cumhuriyet dönemindeki inkılaplarında (ör. hukuk, eğitim, toplumsal hayat) etkili oldu.

• Sofya’da bulunduğu sırada binbaşılıktan yarbaylığa terfi etti.

Sonuç

Sofya Ataşeliği, Mustafa Kemal’in askerlik hayatındaki cephe savaşlarından farklı bir deneyim oldu.

• Askerî gözlemcilik, diplomasi ve temsil görevleriyle olgunlaştı.

• Türk milletinin ancak kendi gücüne dayanarak bağımsız olabileceğini daha da net gördü.

• Avrupa’daki ilerlemeleri yakından tanıyarak modern, çağdaş bir Türkiye hedefini şekillendirdi.

Unutma: Mustafa Kemal’in Sofya’daki deneyimleri, onun ileride hem askerî hem de devlet adamlığı yönünün güçlenmesine büyük katkı sağladı.

Mustafa Kemal’in Askerlik Hayatı ve Kişilik Özellikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Eğitim Hayatındaki Etkiler

• Manastır Askerî İdadisi:

  • Burada Namık Kemal ve Tevfik Fikret gibi yazarların eserlerini tanıdı.

  • Bu eserler Mustafa Kemal’in içinde özgürlük, vatan sevgisi ve bağımsızlık düşüncelerini güçlendirdi.

Çıkarım: Genç yaşta “vatan ve millet için mücadele” bilinci gelişti.

• Harp Okulu ve Harp Akademisi (İstanbul):

  • Arkadaşlarıyla siyasal ve toplumsal konularda tartışmalar yaptı.

  • Düşünce özgürlüğünü savundu, yeniliklere açık bir fikir yapısı geliştirdi.

2. Fikir Dünyasını Etkileyen Önemli Kişiler

• Namık Kemal:

  • Özgürlük, vatan ve hürriyet konularında yazdığı şiirler ve yazılar Mustafa Kemal’i etkiledi.

  • “Vatan Yahut Silistre” adlı oyunu, onda derin bir vatan sevgisi uyandırdı.

• Tevfik Fikret:

  • Hürriyet ve insan sevgisi konulu şiirleriyle Mustafa Kemal’in fikir dünyasına katkıda bulundu.

• Ziya Gökalp:

  • Türkçülük ve milliyetçilik düşünceleri, ilerleyen dönemde Mustafa Kemal’in milli devlet anlayışına yön verdi.

• Arkadaş Çevresi:

  • Harp Okulu ve Harp Akademisi’ndeki arkadaşlarıyla kurduğu tartışma grupları, onun düşüncelerini olgunlaştırdı.

3. Olayların Etkisi

• II. Meşrutiyet’in ilanı (1908):

  • Hürriyet ve meclis fikri Mustafa Kemal’in demokrasi anlayışını güçlendirdi.

• Osmanlı’nın Gerilemesi:

  • Balkanlardaki ayrılıkçı hareketler, imparatorluğun zayıflığını gösterdi.

  • Bu durum Mustafa Kemal’de “milletin kendi gücüne dayanması gerektiği” düşüncesini geliştirdi.

• Trablusgarp Savaşı (1911):

  • Mustafa Kemal, halkı örgütleyerek yerel direniş güçleriyle savaştı.

  • Bu deneyim, ona milli mücadele ve halkın gücü konusunda önemli bir tecrübe kazandırdı.

4. Mustafa Kemal’in Gençlik Düşünceleri

Gençlik yıllarında Mustafa Kemal’de şekillenen başlıca fikirler:

• Bağımsızlık ve özgürlük tutkusu

• Milliyetçilik ve vatanseverlik bilinci

• Halkın gücüne ve iradesine güven

• Bilime, akla ve çağdaşlaşmaya önem

• Demokratik yönetim anlayışı

Sonuç

Mustafa Kemal’in gençlik dönemi, onun ileride uygulayacağı düşünce ve inkılapların temelini oluşturdu.

• Kişiler: Namık Kemal, Tevfik Fikret, Ziya Gökalp.

• Olaylar: Osmanlı’nın zayıflaması, II. Meşrutiyet, Trablusgarp Savaşı.

Bu etkiler Mustafa Kemal’in, Türk milletini bağımsızlığa kavuşturacak liderlik özelliklerini geliştirmesinde belirleyici oldu.

Mustafa Kemal’in Gençlik Dönemi: Fikir Hayatını Etkileyen Kişiler ve Olaylar Ders Notu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Çocukluk Yılları

• Mustafa Kemal, 1881’de Selanik’te doğdu.

• Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır.

• Ailesi ona dürüstlük, çalışkanlık, vatanseverlik gibi değerler kazandırdı.

• Küçük yaşta babasını kaybetmesi, onu sorumluluk sahibi bir çocuk haline getirdi.

Çıkarım: Zorluklara karşı sabırlı ve güçlü olmayı küçük yaşta öğrenmiştir.

2. Öğrenim Hayatı

a) Mahalle Mektebi ve Şemsi Efendi Okulu

• Önce mahalle mektebine, sonra modern eğitim veren Şemsi Efendi Okulu’na gitti.

• Burada yeni yöntemlerle dersler gördü, araştırmaya meraklı oldu.

Çıkarım: Yenilikçi fikirlere açık ve öğrenmeye istekli bir kişilik geliştirdi.

b) Selanik Mülkiye Rüştiyesi ve Askeri Rüştiye

• Kısa süreliğine Mülkiye Rüştiyesi’ne gitti; sonra Selanik Askerî Rüştiyesi’ne geçti.

• Burada matematik dersine olan ilgisi sayesinde öğretmeni, ona “Kemal” adını ekledi.

• Disiplinli, çalışkan ve başarılı bir öğrenci oldu.

Çıkarım: Çalışkanlık ve disiplin, Mustafa Kemal’in karakterinin temel özelliklerinden biri haline geldi.

c) Manastır Askerî İdadisi

• Tarih, edebiyat ve coğrafyaya ilgi duydu.

• Namık Kemal’in eserlerinden etkilenerek özgürlük ve vatan sevgisi duyguları güçlendi.

• Arkadaş çevresinde liderlik özelliğiyle öne çıktı.

Çıkarım: Liderlik, vatanseverlik ve bağımsızlık düşüncesi genç yaşta gelişmeye başladı.

d) Harp Okulu ve Harp Akademisi (İstanbul)

• 1899’da Harp Okulu’na, 1902’de Harp Akademisi’ne girdi.

• Burada askerlik bilgisini geliştirdi, aynı zamanda edebiyat ve siyasete ilgi duydu.

• Arkadaşları arasında fikirleriyle saygı kazandı.

Çıkarım: Düşünce özgürlüğüne önem veren, planlı ve stratejik düşünen bir kişilik kazandı.

3. Mustafa Kemal’in Kişilik Özellikleri

Çocukluk ve öğrenim hayatı incelendiğinde Mustafa Kemal’in şu özellikleri öne çıkar:

• Çalışkan ve disiplinli (derslerine olan ilgisi, başarıları)

• Vatansever (Namık Kemal’in eserlerinden etkilenmesi)

• Lider ruhlu (arkadaş çevresinde öne çıkması)

• Azimli ve kararlı (zorluklarla mücadele etmesi)

• Yenilikçi ve sorgulayıcı (Şemsi Efendi Okulu’ndaki eğitimden etkilenmesi)

• Özgürlükçü (bağımsızlık fikrine önem vermesi)

Sonuç

Mustafa Kemal’in çocuklukta yaşadığı olaylar ve aldığı eğitim, onun kişiliğini şekillendirmiştir.

• Ailesinden aldığı değerler,

• Okullarından kazandığı bilgi ve disiplin,

• Genç yaşta edindiği vatan sevgisi ve özgürlük düşüncesi,
  Onu ileride bir lider, komutan ve devlet adamı haline getirmiştir.

Mustafa Kemal’in Çocukluğu, Öğrenim Hayatı ve Kişilik Özellikleri yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.

1. Avrupa’nın Uyanışı

a) Rönesans (Yeniden Doğuş)

• 15. ve 16. yüzyıllarda İtalya’da başlayıp tüm Avrupa’ya yayıldı.

• Eski Yunan ve Roma kültürü yeniden keşfedildi.

• Bilim, sanat ve edebiyat alanında büyük ilerlemeler oldu.

• Kilisenin etkisi azaldı, akıl ve bilim ön plana çıktı.

Örnek: Leonardo da Vinci’nin resimleri, Kopernik’in dünya ve evren hakkındaki çalışmaları.

b) Reform (Dinde Yenilik)

• 16. yüzyılda Almanya’da başladı, Avrupa’ya yayıldı.

• Katolik Kilisesi’ne karşı tepki olarak doğdu.

• Protestanlık, Kalvinizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı.

• Din adamlarının halk üzerindeki baskısı zayıfladı.

Örnek: Martin Luther’in İncil’i Almanca’ya çevirmesi.

c) Coğrafi Keşifler

• 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalı denizciler yeni yollar buldu.

• Amerika kıtası keşfedildi, Ümit Burnu’ndan Hindistan’a gidildi.

• Baharat ve İpek Yolu önemini kaybetti, yeni ticaret yolları açıldı.

• Avrupa zenginleşirken Osmanlı’nın gelir kaynakları azaldı.

Örnek: Kristof Kolomb’un Amerika’yı keşfi (1492).

2. Osmanlı Devleti’nin Tükeniş Süreci

a) Siyasi Alanda

• 16. yüzyıl sonlarından itibaren duraklama başladı.

• Merkezi otorite zayıfladı, isyanlar arttı.

• Uzun süren savaşlar devleti yordu.

Örnek: Celali İsyanları, Osmanlı’nın otoritesini sarstı.

b) Ekonomik Alanda

• Coğrafi keşifler sonrası Osmanlı ticaret yolları önemini kaybetti.

• Hazine gelirleri azaldı, enflasyon arttı.

• Avrupa, sömürgelerden elde ettiği zenginlikle güçlenirken Osmanlı geride kaldı.

Örnek: Gümrük gelirleri azalınca Osmanlı Avrupalılara kapitülasyonlar vererek kayıpları telafi etmeye çalıştı.

c) Askeri Alanda

• Osmanlı ordusu yeni teknolojilere ayak uyduramadı.

• Avrupa’da ateşli silahlar gelişirken Osmanlı geleneksel yöntemlerde ısrar etti.

• Yeniçeri Ocağı disiplinini kaybetti.

Örnek: 1683 II. Viyana Kuşatması’nın başarısızlığı, Osmanlı’nın Avrupa’daki ilerlemesini durdurdu.

d) Sosyal ve Kültürel Alanda

• Avrupa’da bilim ve sanat ilerlerken Osmanlı yeniliklere kapalı kaldı.

• Matbaanın geç kullanılması bilgi yayılımını engelledi.

• Medreseler yeniliklere ayak uyduramadı.

Örnek: Osmanlı’da matbaa ancak 1727’de İbrahim Müteferrika tarafından kullanılmaya başlandı.

3. Avrupa – Osmanlı Karşılaştırması

• Avrupa: Bilim, teknik, sanat ve ticarette gelişti → “Uyanış Dönemi”

• Osmanlı: Savaşlar, ekonomik sıkıntılar, iç isyanlar → “Gerileme ve Tükeniş”

Sonuç:
Avrupa ilerlerken Osmanlı geride kaldı. Bu durum Osmanlı’nın 17. yüzyıldan itibaren siyasi, ekonomik ve askeri alanda güç kaybetmesine yol açtı.

Genel Sonuç

“Uyanan Avrupa, Tükenen Osmanlı” dönemi;

• Avrupa’nın yenilik ve gelişme ile güçlendiği,

• Osmanlı Devleti’nin ise dış ve iç sorunlarla zayıfladığı bir dönemdir.

Osmanlı’yı Çöküntüden Kurtarma Akımları

1. Osmanlı Devleti’nin Zayıflaması

17. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti;

• Siyasi alanda toprak kayıpları,

• Ekonomik alanda ticaret yollarının değişmesi,

• Askerî alanda yeni tekniklere uyum sağlayamaması,

• Sosyal ve kültürel alanda yeniliklere kapalı kalması nedeniyle zayıflamaya başladı.

Bu durumu engellemek için 19. yüzyılda fikir akımları ortaya çıktı.

2. Osmanlıcılık

• Amaç: Din, dil, ırk farkı gözetmeden Osmanlı Devleti’ndeki tüm halkı “Osmanlı” kimliği altında birleştirmek.

• Dayanak: 1839 Tanzimat Fermanı ve 1856 Islahat Fermanı.

• Sonuç: Milliyetçilik akımları nedeniyle özellikle Balkanlardaki uluslar bağımsızlık isteyince başarısız oldu.

Örnek: Tanzimat Fermanı ile Osmanlı vatandaşlarına eşitlik verilmesi.

3. İslamcılık (Ümmetçilik)

• Amaç: Tüm Müslümanları Osmanlı halifesi etrafında toplamak, birlik oluşturmak.

• Destekleyenler: II. Abdülhamit (Panislamizm politikası).

• Sonuç: Müslüman toplulukların (Araplar, Arnavutlar) bağımsızlık istemesiyle başarıya ulaşamadı.

Örnek: II. Abdülhamit’in hilafet gücünü kullanarak Müslüman dünyayı Osmanlı yanında tutmaya çalışması.

4. Türkçülük (Turancılık)

• Amaç: Osmanlı’daki Türkleri ve dünya üzerindeki bütün Türkleri (Turancılık) bir araya getirip güçlendirmek.

• Öne Çıkanlar: Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Mehmet Emin Yurdakul.

• Sonuç: Özellikle I. Dünya Savaşı sırasında önem kazandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda etkili oldu.

Örnek: Ziya Gökalp’in “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” düşüncesi.

5. Batıcılık (Modernleşme)

• Amaç: Avrupa’nın bilim, teknik ve yönetim anlayışını örnek alarak Osmanlı’yı çağdaşlaştırmak.

• Özellik: Askerî ve teknik alanda Avrupa’yı örnek almak, toplumsal düzeni yenilemek.

• Sonuç: Osmanlı Devleti’ni kurtaramasa da Cumhuriyet Dönemi’nin laik ve çağdaş reformlarına temel oluşturdu.

Örnek: Tanzimat Dönemi’nde açılan modern okullar, Avrupa tarzı hukuk sisteminin benimsenmesi.

6. Milliyetçilik

• Amaç: Osmanlı içindeki Türk milletini öne çıkarmak ve milli birliği sağlamak.

• Sonuç: Türk Kurtuluş Savaşı’nı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasını sağladı.

Örnek: Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türk milletinin istiklâlini yine Türk milletinin azim ve kararı kurtaracaktır.” sözü.

7. Genel Değerlendirme

• Osmanlı’yı kurtarma çabaları arasında Osmanlıcılık, İslamcılık ve Batıcılık başarısız oldu.

• Türkçülük ve Milliyetçilik ise Milli Mücadele’de ve Cumhuriyet’in kuruluşunda başarıya ulaştı.

Sonuç: Osmanlı Devleti yıkılmaktan kurtarılamadı; ancak bu fikir akımları içinde Türk milliyetçiliği Cumhuriyet’in temelini oluşturdu.

Özet

• Osmanlıcılık: Tüm Osmanlı halkını eşit kabul etme çabası (başarısız).

• İslamcılık: Müslümanları halife etrafında toplama (başarısız).

• Batıcılık: Avrupa uygarlığını örnek alma (kısmen etkili).

• Türkçülük – Milliyetçilik: Türk milletinin bağımsızlığını savunma (başarılı).

Osmanlı’yı kurtaramayan bu fikir akımları, Cumhuriyet’in kurulmasına giden yolda önemli fikir tartışmalarını oluşturdu.

Uyanan Avrupa, Tükenen Osmanlı Ders Notu yazısı ilk önce Sosyal Bilgiler üzerinde ortaya çıktı.