4. TÜRK DÜNYASI Bağımsız Türk Cumhuriyetleri
Türkiye’den sonra Asya’da Türklerin en fazla yaşadığı bölge, Türkistan’dır. Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan Batı Türkistan’da yer alan bağımsız Türk cumhuriyetleridir.
AZERBAYCAN
Başkenti: Bakü
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 86,600 km2
Nüfusu: 7,5 milyon (1992)
Genel olarak dağlık bir ülkedir. Kuzeyde Kafkaslar yer alır.
iç kesimleri ova özelliği gösterir.
Doğuda Hazar Gölü yer alır.
En önemli akarsuları, kaynağını Türkiye’den alan Araş ve Kura’dır.
Ülkede daha çok karasal iklim etkilidir. Hazar denizi kıyılarında nemli ve ılıman bir iklim görülür.
Ekonominin tarıma dayalı olduğu Azerbaycan’da pamuk ve tahıl en çok üretilen tarım ürünleridir.
Hayvancılık da önemli bir etkinliktir.
En önemli yer altı kaynağı petrol ve doğal gazdır. Önemli petrol yatakları Bakirdedir.
Nahcivan, Azerbaycan’a bağlı özerk bir cumhuriyettir. Türkiye’nin doğu komşusu olan Nahcivan’ın 5,500 km2 yüz ölçümü, 500 bin civarında nüfusu vardır.
Nahcivan ile olan sınırımız üzerinde Dilucu gümrük kapısı bulunur.
1991 yılında Sovyet Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ilişkiler her geçen gün gelişmektedir.
Azerbaycan’a ait Dağlık Karabağ, Ermeni işgali altındadır. Türkiye, Azerbaycan’ın bu sorununda onun yanında yer almıştır.
KAZAKİSTAN
Başkenti: Almaata
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 2,717,300 km2
Nüfusu: 17 milyon (1992)
Doğu ve güneydoğusu dağlıktır.
Kazakistan’ın güneyinde çöller vardır. İklimi karasaldır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır. Ancak yüksek yerlerde ormanlar yer alır.
Ülke topraklarının yarıdan fazlası tarıma elverişlidir. Ancak tarım sulama ile yapılabilir.
Başlıca tarım ürünleri buğday, mısır, pamuk, şeker pancarı, pirinç, sebze ve meyvelerdir.
Kazakistan’da hayvancılık da önemli bir ekonomik etkinliktir.
Ülkede zengin maden yatakları vardır. Kömür, doğal gaz, petrol, demir ve bakır en önemli yeraltı kaynaklarıdır.
Ünlü uzay araştırma merkezi Baykonur bu ülkededir.
Ülkede sanayi gelişmiştir. Metalürji en önemli sanayi koludur.
Nüfusun % 60’ını Kazak Türkleri oluşturur. Almatı, Çimkent ve Kustanay Türklerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerdir.
Kazakistan’da kurulmuş olan Ahmet Yesevi Üniversitesi, Türkiye ve Kazakistan arasında imzalanan bir antlaşma ile Türk dünyasının ortak üniversitesi niteliğini kazanmıştır.
Türkiye ile Kazakistan arasındaki ekonomik, kültürel ve ticari ilişkiler son yıllarda gelişmektedir.
Kazakistan’dan ham petrol ve ham deri satın alınırken bu ülkeye çeşitli makineler, ulaşım araçları, konfeksiyon ve besin ürünleri satarız.
TÜRKMENİSTAN
Başkenti: Aşkabat
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 488,100 km2
Nüfusu: 4 milyon (1992)
Büyük bölümü düzlüklerle kaplıdır.
Ceyhun ve Murgap başlıca akarsularıdır. Bu akarsulardan sulamada yararlanılır.
Türkmenistan’da karasal iklim görülür. Yağışlar çok azdır. Bitki örtüsü bozkırdır. Dağlık alanlarda ağaçlara da rastlanılır.
Tarım, akarsu boylarında ve vahalarda yapılır. Pamuk, buğday, sebze ve meyve yetiştirilir.
Hayvancılık da yaygın olarak yapılır. Yün ve astragan kürk üretiminde önemli olan karakul koyunları burada yetiştirilir.
Halıcılık da önemli bir ekonomik faaliyettir.
Petrol, kurşun, kükürt ve krom önemli yer altı kaynaklarıdır.
Sanayi daha çok petrol ve pamuğa dayalıdır.
Türkmenistan’da nüfusun % 70’ini Türkmenler oluşturur. Merv ülkenin önemli yerleşim merkezlerindendir.
1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler giderek gelişmektedir.
Bu ülkeden deri ve pamuk alınırken, bu ülkeye tarımsal ilaçlar ve tekstil ürünleri satmaktayız.
ÖZBEKİSTAN
Başkenti: Taşkent
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 447,400 km2
Nüfusu: 22,4 milyon (1992)
Büyük bölümü düzlüklerle kaplıdır. (Kızılkum çölü).
En önemli akarsuyu, Aral gölüne dökülen Ceyhun ve Seyhun’dur.
Ülkede karasal iklim hüküm sürer. Bozkırlar, ormanlar ve çöl bitkileri karakteristik bitki örtüsünü oluşturur.
Tarım ve hayvancılık Özbekistan’da önemli ekonomik faaliyetlerdendir. Tütün, buğday mısır, pirinç, sebze ve meyve yetiştirilir.
Önemli yeraltı kaynakları, doğal gaz, petrol, kömür ve altındır. Ülkede daha çok tekstil, makine ve metalürji sanayileri gelişmiştir.
Nüfusun % 70’ini Özbek Türkleri oluşturur. Kazaklar ve Tatarlar ülkedeki azınlık Türk nüfusudur. Taşken, Buhara ve Semerkant Türklerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerdir.
Türkmenistan’dan daha çok, ham deri, pamuk ve satın almakta, buna karşılık çeşitli tarımsal ilaçlar ve tekstil ürünleri satmaktayız.
KIRGIZİSTAN
Başkenti: Bişkek
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüz ölçümü: 198.500 km2
Nüfusu: 4,4 milyondur (1992)
Ülke genellikle dağlıktır.
Ülkenin iklimi karasaldır. Bitki örtüsü bozkır ve ormandır.
Ekonomisi daha çok tarıma dayanır. Ülkede, daha çok şeker pancarı, pamuk, tütün ve tarıl üretilmekte; küçükbaş hayvan beslenmektedir. İpek böcekçiliği de önemli bir faaliyettir.
Başlıca yeraltı kaynakları; kömür, petrol, doğal gaz, civa ve altındır.
Türk edebiyatının önemli eserlerinden Manas Destanı Kırgız Türklerine aittir.
Ülkede nüfusun 3,5 milyonu Türktür. Türkler daha çok Bişkek ve tarıma elverişli Fergana Vadisi’nde toplanmıştır.
Kırgızistan ile aramızdaki ekonomik ve kültürel ilişkiler her geçen gün artmaktadır.
Güneydoğusu dağlıktır.
Türkiye’den sonra Asya’da Türklerin en fazla yaşadığı bölge, Türkistan’dır. Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan Batı Türkistan’da yer alan bağımsız Türk cumhuriyetleridir.
AZERBAYCAN
Başkenti: Bakü
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 86,600 km2
Nüfusu: 7,5 milyon (1992)
Genel olarak dağlık bir ülkedir. Kuzeyde Kafkaslar yer alır.
iç kesimleri ova özelliği gösterir.
Doğuda Hazar Gölü yer alır.
En önemli akarsuları, kaynağını Türkiye’den alan Araş ve Kura’dır.
Ülkede daha çok karasal iklim etkilidir. Hazar denizi kıyılarında nemli ve ılıman bir iklim görülür.
Ekonominin tarıma dayalı olduğu Azerbaycan’da pamuk ve tahıl en çok üretilen tarım ürünleridir.
Hayvancılık da önemli bir etkinliktir.
En önemli yer altı kaynağı petrol ve doğal gazdır. Önemli petrol yatakları Bakirdedir.
Nahcivan, Azerbaycan’a bağlı özerk bir cumhuriyettir. Türkiye’nin doğu komşusu olan Nahcivan’ın 5,500 km2 yüz ölçümü, 500 bin civarında nüfusu vardır.
Nahcivan ile olan sınırımız üzerinde Dilucu gümrük kapısı bulunur.
1991 yılında Sovyet Rusya’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanan Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ilişkiler her geçen gün gelişmektedir.
Azerbaycan’a ait Dağlık Karabağ, Ermeni işgali altındadır. Türkiye, Azerbaycan’ın bu sorununda onun yanında yer almıştır.
KAZAKİSTAN
Başkenti: Almaata
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 2,717,300 km2
Nüfusu: 17 milyon (1992)
Doğu ve güneydoğusu dağlıktır.
Kazakistan’ın güneyinde çöller vardır. İklimi karasaldır. Doğal bitki örtüsü bozkırdır. Ancak yüksek yerlerde ormanlar yer alır.
Ülke topraklarının yarıdan fazlası tarıma elverişlidir. Ancak tarım sulama ile yapılabilir.
Başlıca tarım ürünleri buğday, mısır, pamuk, şeker pancarı, pirinç, sebze ve meyvelerdir.
Kazakistan’da hayvancılık da önemli bir ekonomik etkinliktir.
Ülkede zengin maden yatakları vardır. Kömür, doğal gaz, petrol, demir ve bakır en önemli yeraltı kaynaklarıdır.
Ünlü uzay araştırma merkezi Baykonur bu ülkededir.
Ülkede sanayi gelişmiştir. Metalürji en önemli sanayi koludur.
Nüfusun % 60’ını Kazak Türkleri oluşturur. Almatı, Çimkent ve Kustanay Türklerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerdir.
Kazakistan’da kurulmuş olan Ahmet Yesevi Üniversitesi, Türkiye ve Kazakistan arasında imzalanan bir antlaşma ile Türk dünyasının ortak üniversitesi niteliğini kazanmıştır.
Türkiye ile Kazakistan arasındaki ekonomik, kültürel ve ticari ilişkiler son yıllarda gelişmektedir.
Kazakistan’dan ham petrol ve ham deri satın alınırken bu ülkeye çeşitli makineler, ulaşım araçları, konfeksiyon ve besin ürünleri satarız.
TÜRKMENİSTAN
Başkenti: Aşkabat
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 488,100 km2
Nüfusu: 4 milyon (1992)
Büyük bölümü düzlüklerle kaplıdır.
Ceyhun ve Murgap başlıca akarsularıdır. Bu akarsulardan sulamada yararlanılır.
Türkmenistan’da karasal iklim görülür. Yağışlar çok azdır. Bitki örtüsü bozkırdır. Dağlık alanlarda ağaçlara da rastlanılır.
Tarım, akarsu boylarında ve vahalarda yapılır. Pamuk, buğday, sebze ve meyve yetiştirilir.
Hayvancılık da yaygın olarak yapılır. Yün ve astragan kürk üretiminde önemli olan karakul koyunları burada yetiştirilir.
Halıcılık da önemli bir ekonomik faaliyettir.
Petrol, kurşun, kükürt ve krom önemli yer altı kaynaklarıdır.
Sanayi daha çok petrol ve pamuğa dayalıdır.
Türkmenistan’da nüfusun % 70’ini Türkmenler oluşturur. Merv ülkenin önemli yerleşim merkezlerindendir.
1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler giderek gelişmektedir.
Bu ülkeden deri ve pamuk alınırken, bu ülkeye tarımsal ilaçlar ve tekstil ürünleri satmaktayız.
ÖZBEKİSTAN
Başkenti: Taşkent
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüzölçümü: 447,400 km2
Nüfusu: 22,4 milyon (1992)
Büyük bölümü düzlüklerle kaplıdır. (Kızılkum çölü).
En önemli akarsuyu, Aral gölüne dökülen Ceyhun ve Seyhun’dur.
Ülkede karasal iklim hüküm sürer. Bozkırlar, ormanlar ve çöl bitkileri karakteristik bitki örtüsünü oluşturur.
Tarım ve hayvancılık Özbekistan’da önemli ekonomik faaliyetlerdendir. Tütün, buğday mısır, pirinç, sebze ve meyve yetiştirilir.
Önemli yeraltı kaynakları, doğal gaz, petrol, kömür ve altındır. Ülkede daha çok tekstil, makine ve metalürji sanayileri gelişmiştir.
Nüfusun % 70’ini Özbek Türkleri oluşturur. Kazaklar ve Tatarlar ülkedeki azınlık Türk nüfusudur. Taşken, Buhara ve Semerkant Türklerin yoğun olarak yaşadığı şehirlerdir.
Türkmenistan’dan daha çok, ham deri, pamuk ve satın almakta, buna karşılık çeşitli tarımsal ilaçlar ve tekstil ürünleri satmaktayız.
KIRGIZİSTAN
Başkenti: Bişkek
Yönetim şekli: Cumhuriyet
Yüz ölçümü: 198.500 km2
Nüfusu: 4,4 milyondur (1992)
Ülke genellikle dağlıktır.
Ülkenin iklimi karasaldır. Bitki örtüsü bozkır ve ormandır.
Ekonomisi daha çok tarıma dayanır. Ülkede, daha çok şeker pancarı, pamuk, tütün ve tarıl üretilmekte; küçükbaş hayvan beslenmektedir. İpek böcekçiliği de önemli bir faaliyettir.
Başlıca yeraltı kaynakları; kömür, petrol, doğal gaz, civa ve altındır.
Türk edebiyatının önemli eserlerinden Manas Destanı Kırgız Türklerine aittir.
Ülkede nüfusun 3,5 milyonu Türktür. Türkler daha çok Bişkek ve tarıma elverişli Fergana Vadisi’nde toplanmıştır.
Kırgızistan ile aramızdaki ekonomik ve kültürel ilişkiler her geçen gün artmaktadır.
Güneydoğusu dağlıktır.