- Katılım
- 21 Ocak 2007
- Mesajlar
- 8,613
- Puanları
- 683
- Yaş
- 48
- Konum
- Denizli
- Web sitesi
- www.sosyalbilgiler.biz
Programlar Arası Bileşenler (Sosyal-Duygusal Öğrenme Becerileri, Değerler, Okuryazarlık Becerileri)
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin kendilerini ve içinde yaşadıkları toplumu tanımalarına, anlamalarına ve aktif birer birey olarak topluma katkıda bulunmalarına rehberlik edilerek toplumsal hayata uyum sağlayabilecek şekilde çok yönlü gelişimleri desteklenmektedir. Bu amaçla öğretim programında alan bilgisi ve becerilerinin yanı sıra, sosyal-duygusal öğrenme ve okuryazarlık becerileri ile değerlere de yer verilmiştir. Programlar arası bileşenler öğretme-öğrenme yaşantıları ile doğrudan ilişkilendirilerek bunların eğitim-öğretimin etkin ve ayrılmaz bir unsuru hâline
gelmesi sağlanmıştır. Bu bağlamda öğretim programında benlik (kendini tanıma, kendini yönetme, kendini düzenleme), sosyal hayat (iletişim, iş birliği, sosyal farkındalık) ve ortak/birleşik (uyum, esneklik, sorumlu karar verme) sosyal-duygusal öğrenme becerilerine yer verilmiştir.
Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin bilgi teknolojilerinde ve yaşam koşullarında meydana gelen değişimlere ayak uydurabilmeleri bağlamında ihtiyaç duyacakları birtakım sosyal hayat becerilerinin geliştirilmesi amacı güdülmektedir. Bu amaçla sosyal bilgiler dersinde beceri ve eğilimleri kapsayan ve bunları bilgiyle işe koşan okuryazarlık becerilerine yer verilmesi oldukça önemlidir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin başta vatandaşlık okuryazarlığı olmak üzere bilgi okuryazarlığı, görsel okuryazarlık, dijital okuryazarlık, sanat okuryazarlığı, kültür okuryazarlığı, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, finansal okuryazarlığı ve veri okuryazarlığı becerilerine yer verilmiştir. Öğretim uygulamalarında söz konusu okuryazarlık becerilerinin desteklenmesi için öğrencilere farklı fırsatlar sağlanmalıdır.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda aile bütünlüğü, dostluk, duyarlılık, dürüstlük, mütevazılık, sorumluluk, estetik, temizlik, vatanseverlik, çalışkanlık, bağımsızlık, saygı, sevgi, yardımseverlik, tasarruf, mahremiyet, sabır ve sağlıklı yaşam olmak üzere insani, millî, manevi ve bunlarla uyumlu evrensel değerlere yer verilmiştir. Söz konusu değerler uygun içerik, materyal ve yöntemlerle desteklenerek öğretim uygulamaları ile bütünleştirilmelidir.
İçerik Çerçevesi
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin kendilerini toplumu, çevreyi ve geçmişi keşfederek anlamalarını sağlayacak konulara yer verilmiştir. Bu içerik “Birlikte Yaşamak”, “Evimiz Dünya”, “Ortak Mirasımız”, “Yaşayan Demokrasimiz”, “Hayatımızdaki Ekonomi”, “Teknoloji ve Sosyal Bilimler” olmak üzere altı (6) öğrenme alanı altında sunulmuştur.
Bu bağlamda;
1. Birlikte Yaşamak öğrenme alanında öğrencilerin içinde yer aldıkları toplumsal hayatı tanımalarına; sosyal bilgiler dersi hakkında fikir sahibi olmalarına; dâhil olduğu ve olacağı gruplara, rollere, hak ve sorumluluklara, etkili iletişime, farklı bireysel ve kültürel özelliklere saygı duymanın, yardımlaşma ve dayanışmanın toplumsal birlik açısından önemine ve Türk toplumunun millî meseleler karşısındaki tutumuna değinilmiştir.
2. Evimiz Dünya öğrenme alanında temel düzeyde harita kullanımı, insanın yaşadığı yerin coğrafi koşullarından nasıl etkilendiği ve bu koşulları nasıl etkilediği, yakın çevrede yaşanan afetler ve bu afetlerin olası etkilerinin azaltılması üzerinde durulmuştur. Yaşanılan ilin göreceli konum özelliklerine, doğal ve beşerî çevredeki değişimlere, yaşanılan ilde afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gerekenlere değinilmiştir. Ülkemize komşu devletlerin temel özellikleri; ülkemizin, kıtaların ve okyanusların konum özellikleri; ülkemizin doğal ve beşerî çevre özellikleri arasındaki
ilişkileri; ülkemizin Türk dünyasıyla kültürel iş birlikleri; küreselleşmenin insan ve toplum hayatında meydana getirdiği değişim ile bölgesel ve küresel sorunların çözümünde ülkemizin rolü konu edinilmiştir.
3. Ortak Mirasımız öğrenme alanında; oyun ve oyuncak tarihi, aile tarihi, ortak kültürel mirasımız, Anadolu’nun ilk yerleşim yerlerindeki sosyal yaşam, Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin ortak kültürel mirasa katkıları üzerinde durulmuştur. Türkistan coğrafyasında kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkılarına, İslamiyet’in kabulüyle Türk sosyal ve kültürel hayatında yaşanan değişimlere, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecine, Osmanlı Devleti’nin bir cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan politikalara, değişen dünya dengeleri karşısında
Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklere ve Osmanlı kültür ve medeniyetine değinilmiştir.
4. Yaşayan Demokrasimiz öğrenme alanında Millî Mücadele Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün ve Türk milletinin gösterdiği toplumsal dayanışmaya, cumhuriyetin hayatımıza katkılarına, cumhuriyet ve demokrasinin temel niteliklerine, demokrasi ve cumhuriyet kavramı arasındaki ilişkiye, demokratik katılımın önemine, etkin vatandaşın özelliklerine, toplumsal sorunlara temel hak ve sorumluluklar çerçevesinde çözüm üretilmesine, toplumsal hayatta karşılaşılaşılabilecek sorunlara, yönetimin karar verme sürecine etki eden faktörlere, toplumsal hayattaki düzenin sürdürülmesinde hakların ve sorumlulukların önemine, dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin vatandaşlık
haklarının kullanımına etkilerine, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yönetim yapısına, ülkemizde demokrasinin geçmişten günümüze gelişimine ve bu süreçte karşılaşılan sorunlara değinilmiştir.
5. Hayatımızdaki Ekonomi öğrenme alanında doğal kaynakların sınırlılığına; istek ve ihtiyaçları belirlerken bilinçli seçimler yapabilmeye; üretim, dağıtım, tüketim sürecine, kaynakları verimli kullanmanın doğa ve insanlar üzerindeki etkilerine, bütçe planlamanın önemine; yaşanılan ildeki ekonomik faaliyetlere; Türkiye’nin kaynaklarına, ekonomik faaliyetler ile meslekler arasındaki ilişkiye, bir ürünün yatırım ve pazarlama sürecine, millî kalkınma hamlelerinin neden ve sonuçlarına değinilmiştir.
6. Teknoloji ve Sosyal Bilimler öğrenme alanında ise dijital ortamlarda güvenlik ve gizliliğe, bilim insanlarının çocukluk yaşantılarına, teknolojik ürünlerin bilinçli kullanımına, buluşlar ve teknolojik ürünlerin toplum hayatına etkilerine, teknolojinin kültürel değişime etkisine; telif, patent ve fikrî mülkiyet haklarına, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplumsal hayata etkilerine, toplumsal hayatta karşılaşılabilecek problemlerin çözüm yollarına değinilmiştir.
Öğrenme Kanıtları
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Program’ında ölçme ve değerlendirme sürecini ifade eden öğrenme kanıtları öğrencilerin öğrenme süreci içerisindeki gelişimlerinin izlenmesi amacıyla biçimlendirici değerlendirme esas alınarak yapılandırılmıştır.Öğrenme kanıtlarında öğrencilerin gelişimlerinin izlenmesi amacıyla ön bilgilerin değerlendirilmesi için ön
değerlendirme uygulamalarına yer verilmiş, öğrenme sürecinin değerlendirilmesi için de farklı ölçme-değerlendirme yöntemleri kullanılmıştır. Bu öğrenme kanıtlarına, beceriler ve programlar arası bileşenlerin etkili bir şekilde değerlendirilebilmesi amacıyla programda yer verilmiştir.
Ölçme ve değerlendirme araçları kullanılırken öğrenme çıktıları, alan becerileri veya kavramsal beceriler dikkate alınmalıdır. Bütüncül yaklaşıma uygun olacak şekilde, öğrencilerin farklı özelliklerini ortaya koyabilecekleri süreç odaklı değerlendirme araçları kullanılmalıdır. Ölçme ve değerlendirme uygulamaları sürecinde öğrencilerin gelişimlerinin farklı olabileceği gözden kaçırılmamalı, her öğrenciden her alanda aynı ilerlemeyi göstermesi beklenmemelidir. Öğrencilerin farklı beceri alanlarında farklı düzeylerde gelişim gösterebileceği düşünülerek öğrenme süreci bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Bu amaçla programda öğrenme sürecini izlemeye fırsat verebilecek biçimlendirici ölçme ve değerlendirme araçlarına yer verilmiştir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrenme çıktılarının özelliklerine uygun olarak performans değerlendirmeye yönelik bireysel veya grupla yürütülebilecek görevler ve bu performansların ölçülebilmesi
amacıyla bütüncül dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi, öğrenme günlüğü, gözlem formu, performans görevi, çalışma yaprağı, öz değerlendirme formu, grup değerlendirme formu, anekdot, yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, mülakat, akran değerlendirme gibi farklı ölçme ve değerlendirme araçlarına yer verilebilir.
Öğretme-Öğrenme Yaşantıları
Öğretme-öğrenme yaşantıları sürecinde öğrenme uygulamaları alana özgü beceriler, kavramsal beceriler, sosyal-duygusal öğrenme becerileri, okuryazarlık becerileri, değerler ve eğilimler gibi temel bileşenlerin içerik ögeleriyle bütünleştirilerek öğrenme deneyim ve etkinliklerine dönüştürüldüğü kısım olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğrenme yaşantıları düzenlenirken öncelikle öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin gözden geçirilmesi bağlamında bir ön değerlendirmenin yapılması önem arz etmektedir. Öğrencilerin sahip oldukları ön yaşantı ve deneyimlerin güncel hayata ait kavram
ve süreçlerle ilişkilendirilmesi adına köprü kurma etkinliğiyle derse geçiş yapmak gerekmektedir. Köprü kurma ile ilgili süreçler gerçekleştirilirken ön öğrenmeler ve gerçek hayat ile ilişki kurulması kadar bu derse ait alan becerileri arasında da bir bağlantı kurulması noktası gözden kaçırılmamalıdır.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, toplum ve çevre ile gerçek hayattan hareketle yatay ve dikey ilişkiler göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. Sosyal bilgiler dersi öğrenme çıktıları, kavramsal beceriler ve alan becerileri, bu beceriler ile ilişkili olan okuryazarlık becerileri, sosyal-duygusal öğrenme becerileri, eğilimler ve değerlerin bütüncül bir biçimde ele alınması ile yapılandırılmıştır. Öğrenme çıktıları ve programlar arası bileşenler dikkate alınarak öğrenme yaşantıları
oluşturulmuştur. Uygulama sürecinde öğretmenlerden bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve sorgulama aşamalarında öğrencilere rehberlik etmeleri, öğrencileri derse katılım ve düşüncelerini paylaşma konusunda desteklemeleri, nitelikli ve fırsat eşitliğinin ön planda olduğu bir öğrenme ortamı düzenlemeleri ve sınıfta paylaşımcı bir rol üstlenmeleri beklenmektedir. Sosyal bilgiler dersine ait öğrenme yaşantılarının düzenlenmesinde, ilgili konu ve becerilerin öğretiminde aktif öğrenen
profilini desteklemek adına tümevarımcı bir bakış açısı gözetilmelidir. Öğrencilerin tümevarımcı sorgulama sürecini deneyimlemeleri için öğretmenin birtakım örnek ve ipuçları sunma yoluyla öğrencilerin ilgili içerik ve becerilere ulaşmalarını destekleyen bir öğretim modelini benimsemesi gerekmektedir. Bu noktada sorgulamaya dayalı öğretim modeli, iş birliğine dayalı çalışmalar, zihin haritaları, gezi gözlem, sanal tur, yaratıcı drama, beyin fırtınası, örnek olay, soru cevap, tartışma gibi yöntem ve tekniklerle zenginleştirildiği bir sürecin takip edildiğini söylemek mümkündür. Kullanılacak öğretim materyallerinin belirlenmesi sürecinde öğrenci ilgi, ihtiyaç ve farklılıkları gözönünde bulundurulmalı ve farklı işitsel, görsel, görsel-işitsel ve teknoloji destekli materyaller işe koşulmalıdır. Öğretim materyallerinin gerçek hayatta kendine yer bulan belge, bilgi, doküman, hatıra, çizgi roman, gazete haberi, hikâye kitabı gibi araçlar kapsamında belirlenmesi ve kullanımı diğer bir önemli husustur.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’na ilişkin öğrenme yaşantılarında gözden kaçırılmaması gereken bir diğer husus içeriğe uygun olacak biçimde değerlerin dâhil edilmesidir. Bu bağlamda öğrencilerin değerleri içselleştirebilmeleri için değerlere uygun davranış geliştirebilecekleri yaşantılar oldukça önemlidir. Bu amaçla öğrencilerin değerlere dayalı
katılımcı sınıf ortamlarının oluşturulması ve bu ortamların okul kültürü ile desteklenmesi gerekmektedir. Ayrıca uygun görülen durumlarda değer açıklama, değer analizi, eylem yolu ile öğrenme gibi farklı değer öğretimi yaklaşımları da işe koşulmalıdır. Değerlere uygun yaşantıların gözlemlenebilmesi ve deneyimlenebilmesi amacıyla okul içi ve okul dışı öğrenme ortamlarından da yararlanılmalıdır.
Farklılaştırma
Zenginleştirme üst düzey düşünme becerileri gelişmiş, farklı yetenek ve özelliklere sahip olan öğrencilere daha zengin ve derin öğrenme bakış açılarının kazandırılması kapsamında gerçekleştirilen etkinliklerden oluşmaktadır. Zenginleştirme kısmında öğrenme yaşantılarının hazırlanmasında proje tabanlı öğretim ve okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımı gibi farklı öğretimsel yöntem ve teknikler kullanılabilir. Zenginleştirme etkinlikleri kapsamında öğrencilerin kendi özgün fikir ve ürünlerini ortaya çıkarmalarını destekleyecek etkinlikler yapılabilir. Öğrenciler kendi ürünlerini geliştirmeleri bağlamında kısa film çekimi, üç boyutlu harita yapımı, dijital sergi, dijital öykü yazımı, dijital içerik üretimi ve karikatür çizme gibi etkinliklerle desteklenebilir. Zenginleştirme sürecinde içerik çerçevesinde daha derinlemesine öğrenmeyi sağlayacak ilgili konulara da yer verilmektedir.
Öğretme-öğrenme sürecinde bilişsel, sosyal, fiziksel gelişim vb. açıdan akranlarından farklılık gösteren öğrenciler için yapılacak olan destekleme etkinlikleri kullanılan öğretimsel araç ve kaynağın daha sade, açık ve anlaşılır hazırlanmasının yanı sıra öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda seçilecek materyallerin (işitsel, görsel, dijital, gerçek yaşam nesnesi, maket vb.) geliştirilmesi ya da sınıf ortamına getirilmesi süreçlerini de kapsamaktadır. Bu amaçla görüşme yapma, belgesel veya animasyon film izleme, şarkı sözü, hikâye ve şiir yazma, çocuk kitapları, resimler ve boyama sayfaları kullanılabilir. Destekleme sürecinde içerikte veya içeriğin öğretiminde kullanılan yöntem ve tekniklerin kullanılmasında sadeleştirme yapılabilir. Öğretmenler çoklu zekâ kuramı doğrultusunda öğrencilerin öğrenme stil ve profilleri bağlamında da farklı yöntem ve teknikleri kullanabilirler. Sadeleştirme etkinlikleri için dramatizasyon, eğitsel oyunlar, bireysel öğrenci çalışmaları, gösterip yaptırma, örnek olay sunumu, hikâye anlatımı gibi öğretim tekniklerinden yararlanılabilir.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin kendilerini ve içinde yaşadıkları toplumu tanımalarına, anlamalarına ve aktif birer birey olarak topluma katkıda bulunmalarına rehberlik edilerek toplumsal hayata uyum sağlayabilecek şekilde çok yönlü gelişimleri desteklenmektedir. Bu amaçla öğretim programında alan bilgisi ve becerilerinin yanı sıra, sosyal-duygusal öğrenme ve okuryazarlık becerileri ile değerlere de yer verilmiştir. Programlar arası bileşenler öğretme-öğrenme yaşantıları ile doğrudan ilişkilendirilerek bunların eğitim-öğretimin etkin ve ayrılmaz bir unsuru hâline
gelmesi sağlanmıştır. Bu bağlamda öğretim programında benlik (kendini tanıma, kendini yönetme, kendini düzenleme), sosyal hayat (iletişim, iş birliği, sosyal farkındalık) ve ortak/birleşik (uyum, esneklik, sorumlu karar verme) sosyal-duygusal öğrenme becerilerine yer verilmiştir.
Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin bilgi teknolojilerinde ve yaşam koşullarında meydana gelen değişimlere ayak uydurabilmeleri bağlamında ihtiyaç duyacakları birtakım sosyal hayat becerilerinin geliştirilmesi amacı güdülmektedir. Bu amaçla sosyal bilgiler dersinde beceri ve eğilimleri kapsayan ve bunları bilgiyle işe koşan okuryazarlık becerilerine yer verilmesi oldukça önemlidir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin başta vatandaşlık okuryazarlığı olmak üzere bilgi okuryazarlığı, görsel okuryazarlık, dijital okuryazarlık, sanat okuryazarlığı, kültür okuryazarlığı, sürdürülebilirlik okuryazarlığı, finansal okuryazarlığı ve veri okuryazarlığı becerilerine yer verilmiştir. Öğretim uygulamalarında söz konusu okuryazarlık becerilerinin desteklenmesi için öğrencilere farklı fırsatlar sağlanmalıdır.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda aile bütünlüğü, dostluk, duyarlılık, dürüstlük, mütevazılık, sorumluluk, estetik, temizlik, vatanseverlik, çalışkanlık, bağımsızlık, saygı, sevgi, yardımseverlik, tasarruf, mahremiyet, sabır ve sağlıklı yaşam olmak üzere insani, millî, manevi ve bunlarla uyumlu evrensel değerlere yer verilmiştir. Söz konusu değerler uygun içerik, materyal ve yöntemlerle desteklenerek öğretim uygulamaları ile bütünleştirilmelidir.
İçerik Çerçevesi
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda öğrencilerin kendilerini toplumu, çevreyi ve geçmişi keşfederek anlamalarını sağlayacak konulara yer verilmiştir. Bu içerik “Birlikte Yaşamak”, “Evimiz Dünya”, “Ortak Mirasımız”, “Yaşayan Demokrasimiz”, “Hayatımızdaki Ekonomi”, “Teknoloji ve Sosyal Bilimler” olmak üzere altı (6) öğrenme alanı altında sunulmuştur.
Bu bağlamda;
1. Birlikte Yaşamak öğrenme alanında öğrencilerin içinde yer aldıkları toplumsal hayatı tanımalarına; sosyal bilgiler dersi hakkında fikir sahibi olmalarına; dâhil olduğu ve olacağı gruplara, rollere, hak ve sorumluluklara, etkili iletişime, farklı bireysel ve kültürel özelliklere saygı duymanın, yardımlaşma ve dayanışmanın toplumsal birlik açısından önemine ve Türk toplumunun millî meseleler karşısındaki tutumuna değinilmiştir.
2. Evimiz Dünya öğrenme alanında temel düzeyde harita kullanımı, insanın yaşadığı yerin coğrafi koşullarından nasıl etkilendiği ve bu koşulları nasıl etkilediği, yakın çevrede yaşanan afetler ve bu afetlerin olası etkilerinin azaltılması üzerinde durulmuştur. Yaşanılan ilin göreceli konum özelliklerine, doğal ve beşerî çevredeki değişimlere, yaşanılan ilde afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gerekenlere değinilmiştir. Ülkemize komşu devletlerin temel özellikleri; ülkemizin, kıtaların ve okyanusların konum özellikleri; ülkemizin doğal ve beşerî çevre özellikleri arasındaki
ilişkileri; ülkemizin Türk dünyasıyla kültürel iş birlikleri; küreselleşmenin insan ve toplum hayatında meydana getirdiği değişim ile bölgesel ve küresel sorunların çözümünde ülkemizin rolü konu edinilmiştir.
3. Ortak Mirasımız öğrenme alanında; oyun ve oyuncak tarihi, aile tarihi, ortak kültürel mirasımız, Anadolu’nun ilk yerleşim yerlerindeki sosyal yaşam, Mezopotamya ve Anadolu medeniyetlerinin ortak kültürel mirasa katkıları üzerinde durulmuştur. Türkistan coğrafyasında kurulan ilk Türk devletlerinin medeniyetimize katkılarına, İslamiyet’in kabulüyle Türk sosyal ve kültürel hayatında yaşanan değişimlere, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecine, Osmanlı Devleti’nin bir cihan devleti hâline gelmesinde etkili olan politikalara, değişen dünya dengeleri karşısında
Osmanlı Devleti’nin uygulamaya koyduğu yeniliklere ve Osmanlı kültür ve medeniyetine değinilmiştir.
4. Yaşayan Demokrasimiz öğrenme alanında Millî Mücadele Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün ve Türk milletinin gösterdiği toplumsal dayanışmaya, cumhuriyetin hayatımıza katkılarına, cumhuriyet ve demokrasinin temel niteliklerine, demokrasi ve cumhuriyet kavramı arasındaki ilişkiye, demokratik katılımın önemine, etkin vatandaşın özelliklerine, toplumsal sorunlara temel hak ve sorumluluklar çerçevesinde çözüm üretilmesine, toplumsal hayatta karşılaşılaşılabilecek sorunlara, yönetimin karar verme sürecine etki eden faktörlere, toplumsal hayattaki düzenin sürdürülmesinde hakların ve sorumlulukların önemine, dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerin vatandaşlık
haklarının kullanımına etkilerine, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yönetim yapısına, ülkemizde demokrasinin geçmişten günümüze gelişimine ve bu süreçte karşılaşılan sorunlara değinilmiştir.
5. Hayatımızdaki Ekonomi öğrenme alanında doğal kaynakların sınırlılığına; istek ve ihtiyaçları belirlerken bilinçli seçimler yapabilmeye; üretim, dağıtım, tüketim sürecine, kaynakları verimli kullanmanın doğa ve insanlar üzerindeki etkilerine, bütçe planlamanın önemine; yaşanılan ildeki ekonomik faaliyetlere; Türkiye’nin kaynaklarına, ekonomik faaliyetler ile meslekler arasındaki ilişkiye, bir ürünün yatırım ve pazarlama sürecine, millî kalkınma hamlelerinin neden ve sonuçlarına değinilmiştir.
6. Teknoloji ve Sosyal Bilimler öğrenme alanında ise dijital ortamlarda güvenlik ve gizliliğe, bilim insanlarının çocukluk yaşantılarına, teknolojik ürünlerin bilinçli kullanımına, buluşlar ve teknolojik ürünlerin toplum hayatına etkilerine, teknolojinin kültürel değişime etkisine; telif, patent ve fikrî mülkiyet haklarına, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin toplumsal hayata etkilerine, toplumsal hayatta karşılaşılabilecek problemlerin çözüm yollarına değinilmiştir.
Öğrenme Kanıtları
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Program’ında ölçme ve değerlendirme sürecini ifade eden öğrenme kanıtları öğrencilerin öğrenme süreci içerisindeki gelişimlerinin izlenmesi amacıyla biçimlendirici değerlendirme esas alınarak yapılandırılmıştır.Öğrenme kanıtlarında öğrencilerin gelişimlerinin izlenmesi amacıyla ön bilgilerin değerlendirilmesi için ön
değerlendirme uygulamalarına yer verilmiş, öğrenme sürecinin değerlendirilmesi için de farklı ölçme-değerlendirme yöntemleri kullanılmıştır. Bu öğrenme kanıtlarına, beceriler ve programlar arası bileşenlerin etkili bir şekilde değerlendirilebilmesi amacıyla programda yer verilmiştir.
Ölçme ve değerlendirme araçları kullanılırken öğrenme çıktıları, alan becerileri veya kavramsal beceriler dikkate alınmalıdır. Bütüncül yaklaşıma uygun olacak şekilde, öğrencilerin farklı özelliklerini ortaya koyabilecekleri süreç odaklı değerlendirme araçları kullanılmalıdır. Ölçme ve değerlendirme uygulamaları sürecinde öğrencilerin gelişimlerinin farklı olabileceği gözden kaçırılmamalı, her öğrenciden her alanda aynı ilerlemeyi göstermesi beklenmemelidir. Öğrencilerin farklı beceri alanlarında farklı düzeylerde gelişim gösterebileceği düşünülerek öğrenme süreci bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Bu amaçla programda öğrenme sürecini izlemeye fırsat verebilecek biçimlendirici ölçme ve değerlendirme araçlarına yer verilmiştir. Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrenme çıktılarının özelliklerine uygun olarak performans değerlendirmeye yönelik bireysel veya grupla yürütülebilecek görevler ve bu performansların ölçülebilmesi
amacıyla bütüncül dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi, öğrenme günlüğü, gözlem formu, performans görevi, çalışma yaprağı, öz değerlendirme formu, grup değerlendirme formu, anekdot, yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, mülakat, akran değerlendirme gibi farklı ölçme ve değerlendirme araçlarına yer verilebilir.
Öğretme-Öğrenme Yaşantıları
Öğretme-öğrenme yaşantıları sürecinde öğrenme uygulamaları alana özgü beceriler, kavramsal beceriler, sosyal-duygusal öğrenme becerileri, okuryazarlık becerileri, değerler ve eğilimler gibi temel bileşenlerin içerik ögeleriyle bütünleştirilerek öğrenme deneyim ve etkinliklerine dönüştürüldüğü kısım olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğrenme yaşantıları düzenlenirken öncelikle öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin gözden geçirilmesi bağlamında bir ön değerlendirmenin yapılması önem arz etmektedir. Öğrencilerin sahip oldukları ön yaşantı ve deneyimlerin güncel hayata ait kavram
ve süreçlerle ilişkilendirilmesi adına köprü kurma etkinliğiyle derse geçiş yapmak gerekmektedir. Köprü kurma ile ilgili süreçler gerçekleştirilirken ön öğrenmeler ve gerçek hayat ile ilişki kurulması kadar bu derse ait alan becerileri arasında da bir bağlantı kurulması noktası gözden kaçırılmamalıdır.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, toplum ve çevre ile gerçek hayattan hareketle yatay ve dikey ilişkiler göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. Sosyal bilgiler dersi öğrenme çıktıları, kavramsal beceriler ve alan becerileri, bu beceriler ile ilişkili olan okuryazarlık becerileri, sosyal-duygusal öğrenme becerileri, eğilimler ve değerlerin bütüncül bir biçimde ele alınması ile yapılandırılmıştır. Öğrenme çıktıları ve programlar arası bileşenler dikkate alınarak öğrenme yaşantıları
oluşturulmuştur. Uygulama sürecinde öğretmenlerden bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve sorgulama aşamalarında öğrencilere rehberlik etmeleri, öğrencileri derse katılım ve düşüncelerini paylaşma konusunda desteklemeleri, nitelikli ve fırsat eşitliğinin ön planda olduğu bir öğrenme ortamı düzenlemeleri ve sınıfta paylaşımcı bir rol üstlenmeleri beklenmektedir. Sosyal bilgiler dersine ait öğrenme yaşantılarının düzenlenmesinde, ilgili konu ve becerilerin öğretiminde aktif öğrenen
profilini desteklemek adına tümevarımcı bir bakış açısı gözetilmelidir. Öğrencilerin tümevarımcı sorgulama sürecini deneyimlemeleri için öğretmenin birtakım örnek ve ipuçları sunma yoluyla öğrencilerin ilgili içerik ve becerilere ulaşmalarını destekleyen bir öğretim modelini benimsemesi gerekmektedir. Bu noktada sorgulamaya dayalı öğretim modeli, iş birliğine dayalı çalışmalar, zihin haritaları, gezi gözlem, sanal tur, yaratıcı drama, beyin fırtınası, örnek olay, soru cevap, tartışma gibi yöntem ve tekniklerle zenginleştirildiği bir sürecin takip edildiğini söylemek mümkündür. Kullanılacak öğretim materyallerinin belirlenmesi sürecinde öğrenci ilgi, ihtiyaç ve farklılıkları gözönünde bulundurulmalı ve farklı işitsel, görsel, görsel-işitsel ve teknoloji destekli materyaller işe koşulmalıdır. Öğretim materyallerinin gerçek hayatta kendine yer bulan belge, bilgi, doküman, hatıra, çizgi roman, gazete haberi, hikâye kitabı gibi araçlar kapsamında belirlenmesi ve kullanımı diğer bir önemli husustur.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’na ilişkin öğrenme yaşantılarında gözden kaçırılmaması gereken bir diğer husus içeriğe uygun olacak biçimde değerlerin dâhil edilmesidir. Bu bağlamda öğrencilerin değerleri içselleştirebilmeleri için değerlere uygun davranış geliştirebilecekleri yaşantılar oldukça önemlidir. Bu amaçla öğrencilerin değerlere dayalı
katılımcı sınıf ortamlarının oluşturulması ve bu ortamların okul kültürü ile desteklenmesi gerekmektedir. Ayrıca uygun görülen durumlarda değer açıklama, değer analizi, eylem yolu ile öğrenme gibi farklı değer öğretimi yaklaşımları da işe koşulmalıdır. Değerlere uygun yaşantıların gözlemlenebilmesi ve deneyimlenebilmesi amacıyla okul içi ve okul dışı öğrenme ortamlarından da yararlanılmalıdır.
Farklılaştırma
Zenginleştirme üst düzey düşünme becerileri gelişmiş, farklı yetenek ve özelliklere sahip olan öğrencilere daha zengin ve derin öğrenme bakış açılarının kazandırılması kapsamında gerçekleştirilen etkinliklerden oluşmaktadır. Zenginleştirme kısmında öğrenme yaşantılarının hazırlanmasında proje tabanlı öğretim ve okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımı gibi farklı öğretimsel yöntem ve teknikler kullanılabilir. Zenginleştirme etkinlikleri kapsamında öğrencilerin kendi özgün fikir ve ürünlerini ortaya çıkarmalarını destekleyecek etkinlikler yapılabilir. Öğrenciler kendi ürünlerini geliştirmeleri bağlamında kısa film çekimi, üç boyutlu harita yapımı, dijital sergi, dijital öykü yazımı, dijital içerik üretimi ve karikatür çizme gibi etkinliklerle desteklenebilir. Zenginleştirme sürecinde içerik çerçevesinde daha derinlemesine öğrenmeyi sağlayacak ilgili konulara da yer verilmektedir.
Öğretme-öğrenme sürecinde bilişsel, sosyal, fiziksel gelişim vb. açıdan akranlarından farklılık gösteren öğrenciler için yapılacak olan destekleme etkinlikleri kullanılan öğretimsel araç ve kaynağın daha sade, açık ve anlaşılır hazırlanmasının yanı sıra öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda seçilecek materyallerin (işitsel, görsel, dijital, gerçek yaşam nesnesi, maket vb.) geliştirilmesi ya da sınıf ortamına getirilmesi süreçlerini de kapsamaktadır. Bu amaçla görüşme yapma, belgesel veya animasyon film izleme, şarkı sözü, hikâye ve şiir yazma, çocuk kitapları, resimler ve boyama sayfaları kullanılabilir. Destekleme sürecinde içerikte veya içeriğin öğretiminde kullanılan yöntem ve tekniklerin kullanılmasında sadeleştirme yapılabilir. Öğretmenler çoklu zekâ kuramı doğrultusunda öğrencilerin öğrenme stil ve profilleri bağlamında da farklı yöntem ve teknikleri kullanabilirler. Sadeleştirme etkinlikleri için dramatizasyon, eğitsel oyunlar, bireysel öğrenci çalışmaları, gösterip yaptırma, örnek olay sunumu, hikâye anlatımı gibi öğretim tekniklerinden yararlanılabilir.