ÜNİTE 3: “YA İSTİKLAL YA ÖLÜM”
Sayfa 43 Doğu Cephesi Komutanıyım
1920 yılından Ermeniler, Doğu Anadolu’da Türk halkına karşı büyük zulümler yapmaktadır. Bununla da yetinmeyerek bölgede bulunan 15.Kolorduya saldırı hazırlığı içerisindedirler. Böyle bir durumda 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya bir telgraf çeker.
Sizce bu telgrafta Kâzım Karabekeri Paşa nelerden bahsetmiştir? Siz Kâzım Karabekir Paşa’nın yerinde olsaydınız nasıl bir telgraf çekerdiniz? Aaşağıdaki boşluğa yazınız.
Sayın Paşa’m, Ermeniler bize saldırmak üzere. Burda durumumuz çok kötü. Halkımız büyün işkenceler altında. Hava şartları çok kötü. Bir daha görüşemezsek hakkınızı helal edin.
Aşağıdaki boşluğa Türkiye haritası çiziniz. Doğu Cephesi’nin komutanı olduğunuzu düşünerek bu harita üzerine cephenizin yerini gösteriniz.
Sayfa 44 Bir Eser Okuyalım
Millî Mücadele yıllarından yazılmış o dönemi anlatan bir eser (roman, şiir, hikaye vs.) belirleyiniz. Belirlediğiniz eserin yazan gakkından kısa bilgi toplayınız. Eserin ana fikrini ve özetini aşağıdaki boşluğa yazınız. Daha sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Seçtiğim Eser Nutuk. Eser TBMM’yi, mücadeleyi, direnişi anlatıyor.
1. Eser ne zaman yazılmış ve eseri yazan kimdir?
1919-1927 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk tarafından yazılmıştır.
2. Yazarın, Millî Mücadele’yi konu alan başka eserleri de var mı? Varsa bu eserlerin adlarını yazınız.
Hayır, yok.
3. Eserde geçen kahramanların Millî Mücadele’deki rolü nedir?
Eserde geçen kahramanlar halk ve Mustafa Kemal’in silah arkadaşlarıdır. Bu kişilerin bu mücadeledeki rolü savaşı kazananlardır, direnenlerdir, savaşanlardır.
4. Esere bir kahramn daha ilave etmek isteseydiniz bu kahraman kim olurdu? Neden?
Sütçü İmam, Kara Fatma gibi kahramanları alırdım. Çünkü onlarda bir kahraman.
5. Esere eklediğiniz kahramanlara Millî Mücadele’de hangi görevleri verirdiniz?
Cephelerde askerlerin komutanlığı görevi verirdim.
Sayfa 45 Gazete Haberi Yazıyorum
Aşağıdaki gazete haberini okuyarak haberle ilgili soruları cevaplayınız.
Düşman Taarruzu Kırıldı
Savaş başarımızla gelişerek devam etmektedir. Düşman taaruzu bütün cephelerde durdurulmuştur. Kahraman askerlerimiz yüksek bir moral ile savaşa devam ediyorlar. Gelen savaş raporları, ümit vermektedir. Düşman üç günlük taarruzdan sonra yorgun görünüyor.
Hâkimiyetimilliye, 30 Mart 1921.
1. Yukarıdaki gazete haberi hangi savaştan sonra yazılmıştır?
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra yazılmıştır.
2. Kendinizi, haberin muhabiri yerine koyarak haberin devamını yazınız.
Halk artık bağımsızlığı iyice inanmış ve zafer yakın gözüküyor.
3. Bu savaşın komutanı kimdir?
Mustafa Kemal ATATÜRK.
4.Bahsedilen düşman kimdir?
Yunanistan.
5. Bu savaştan önce hangi olay (savaş, antlaşma vs.) olmuştur?
1. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkes Antlaşması.
6. Bu savaştan hangi olay (savaş, antlaşma vs.) olmuştur?
Lozan Barış Antlaşması.
7. Savaştan önce düşman nereye kadar ilerlemiştir?
Ankara Polatlı’ya kadar ilerlemiş TBMM’ye saldırmak istenmiş ama düşman durdurulmuştur.
8. Düşmanın amacı nedir?
Osmanlı’yı parçalamak, TBMM’yi dağıtmak.
Sayfa 46 İstiklâl Marşı
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır parlayacak!
O benimdir, o benim milletimindir ancak!
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
Kahraman ırkıma bir gül... ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal.
Hakkıdır, Hakk'a tapan milletimin istiklal.
Mehmet Âkif ERSOY
İstiklâl Marşı’mızın ilk iki dörlüğünü okuyarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Türk bağımsızlığının tehlikede olduğunu hangi mısralardan anlıyorsunuz?
İlk kıtadan.
2. Mehmet Âkif’e göre bayrağımız ne zamana kadar dalganacaktır?
Sonsuza kadar.
3. Şair, sancağın neden gülmesini istemektedir?
Kahraman ırkı olduğu için.
4. Bayrak ve millî marşın milletler için ne anlam ifade ettiğini hangi mısralardan anlıyorsunuz?
İlk kıtanın son iki satırından anlıyorum.
5. Siz de İstiklâl Marşı’mızdan istediğiniz bir dörtlüğü ve bu dörtlükte neler anlatılıdığınzı aşağıya yazınız.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
Bu dörtlükte vatan uğruna binlerce can verildiği, bu toprakların kanla sulandığı, ve bu vatanın hiçbir şeyle değişilmeyeceği anlatılmaktadır.
Sayfa 47 Biyografi Hazırlıyoru
Maarif Kongresi’nin toplanmasında ve İstiklâl Marşı’nın kabulünde katkıalrı olan Hamdullah Suphi Bey’in hayatı hakkından en az iki kaynaktan yararlanarak bir biyografi hazırlayınız. Kaynaklarınızı biyografinin sonuna yazınız. Araştırmalarınız sırasından konuyla ilgili fotoğraflar bulabilirseniz bunları da aşağıdaki kutucuklara yapıştırınız.
Hamdullah Suphi Bey
(d. 1885 İstanbul - ö. 10 Haziran 1966 İstanbul)
Türk edebiyatçı, yazar, milletvekili, siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde büyükelçilik görevinde de bulunmuştur.
Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Meclis'te yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, Tanzimat Dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğluydu. Orta öğrenimini Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) tamamladı ve meslek olarak öğretmenliği seçti. Ayasofya Rüşdiyesi'nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin'de edebiyat, Darülfünun'da Türk-İslam sanatı dersleri verdi. İlk şiirini amcası Samipaşazade Sezai'nin Paris'te çıkardığı 'Şura-yı Ümmet' gazetesinde yayımladı (1902). 1909'da Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. 1911'de bu topluluktan ayrılarak Genç Kalemler çevresinde gelişen Milli Edebiyat Akımı'na bağlandı. 1912'de milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağı'na girdi ve başkan oldu.
İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında, daha sonra TBMM'de ve Kurtuluş Savaşı yıllarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920) Antalya üyesi olarak seçilmiştir. TBMM ilk döneminde Antalya, 1923'te İstanbul milletvekili olarak TBMM'de bulundu. 1920 ve 1925 yıllarında iki kez Milli Eğitim Bakanı oldu. 1927'de yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve 1935'te Brüksel Büyükelçiliği'ne atandı. 1943'te İçel ve 1946'da İstanbul milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954'te yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1957'de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri yitirdi ve 1966'da ölümüne kadar Türk Ocakları Merkez Heyeti'nin başkanlığını yürüttü.
Kültür ve siyaset hayatının renkli simalarından ve coşkulu hatiplerinden biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver'in konuşmalarından seçmeler 'Dağ Yolu' (1928-1931), yazıları da 'Günebakan' (1929) isimli kitaplarda toplandı.
Sayfa 48 Tekâlif-i Milliye Emirleri
Mustafa Kemal Paşa’nın yayımladığı aşağıdaki Tekâlif-i Milliye Emirleri’ni okuyarak soruları cevaplayınız.
1. “1 sayılı” emrimle her ilçede bir Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurdurdum. Bu komisyonlarca toplanan malzemenin, orduyla çeşitli bölümlerine dağıtım şeklini düzenledim.
Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurulmasına neden gerek duyulmuş olabilir?
Halkı örgütlemek ve direnmek için kurulmuş olabilir.
2. “2 sayılı” emrime göre, yurtta her ev birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp Tekâlif-i Milliye Komisyonu’na teslim edecekti.
Mustafa Kemal Paşa, düzenli bir orduya sahip olmamıza rdağmen niçin her aileden yukarıda saydığı malzemeleri istemektedir?
Ordu savaştan yeni çıkmıştı. Ve durumu çok kötüydü. Bu yüzden istemektedir.
3. “8 sayılı” emirle, benzin, vakum, gres, makine, don, saat ve taban yağları, vazelin, otomobil ve kamyon lastiği, solisyon, buji, soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinesi, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan maddeler ve bunlar türünden malzeme ve sülfürikasit stoklarının yüzde kırkına el koydum.
Ordunun taşıtlara ihtiyacı vardı. Bu yüzden el konulmuştur.
4. “3 sayılı” emrimle, tüccarın ve halkın elinde bulunan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yıkanmış ve yıkanmamış yün ve tiftik, erkek elbisesi olarak dikilebilecek her türlü kışlık ve yazlık kumaş, kalın bez, kösele, vaketa, taban astarlığı, sarı ve siyah meşin, sahtiyan, dikilmiş ve dikilmemiş çarık, potin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nallık demir ve yapılmış nal, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolan, kaşağı, gebre, semer ve urgan, stoklarından yüzde kırkına, bedeli sonradan ödenmek üzere el koydum.
Yukarıda bahsedilen malzemelerden anlamlarını bilmediklerinizi aşağıya yazınız. Bu malzemelerin hangi amaçlarla kullanıldıklarını araştırınız.
Bilmediğim kelimeler; amerikan, patiska, vaketa, sahtiyan, belleme, kolan, gebre.
Amerikan: Pamuktan düz dokuma, amerikan bezi, kaput bezi.
Pastika:
Vaketa: İnek derisinden bir tür ince meşin.
Sahtiyan: Tabaklanarak boyanmış ve cilalanmış genellikle keçi derisi.
Belleme: At vb. hayvanların sırtına, eyerin altına konulan keçe, meşin veya kalın kumaş parçası, yapık, yuna.
Kolan: At, eşek vb. hayvanların semerini veya eyerini bağlamak için göğsünden aşırılarak sıkılan yassı kemer.
Gebre: Atı tımar etmekte kullanılan kıldan kese.
5. “5 sayılı” emrimle, ordu ihtiyacı için alınan taşıt araçları dışında, halkın elinde kalan taşıt araçlarıyla, yüz kilometrelik bir uzalşoğa kadar, ayda bir defa olmak üzere, parasız askerî ulaşım yapılmasını mecbur tuttum.
Bu taşıt araçları ile nerelere, hangi malzemeler taşınmış olabilir?
Cepheye cephane, yiyecek, giyecek, sağlık malzemeleri vs. gibi malzemeler taşınmış olabilir.
6. “4 sayılı” emrimle, eldeki buğday, saman, un, arpa, fasulye, bulgur, nohut, mercimek, kasaplık hayvan, şeker, gaz, pirinç, sabun, yağ, tuz, zeytinyağı, çay, mum stoklarından yine yüzde kırkına, bedeli sonradan ödenmek üzere el koydum.
Bu malzemeler ile neler yapılabilir? Bu malzemeler ordumuzun en çok hangi yönden işine yaramıştır?
Cephelerde yemek yapılabilir. Bu malzemerle askerler yemek yiyecek ve daha dinç olacaktır.
7. “7 sayılı” emrimle halkın elinde bulunan savaşta işe yarar bütün silah ve cephanenin üç gün içinde teslimini istedim.
Sizce halkın elinde niçin silah ve cephane bulunuyor?
Düşmana karşı onlarında direniş gösterdikleri için.
8. “6 sayılı” emrimle, ordunun giyimine ve beslenmesine yarayan bütün sahipsiz mallara el koydum.
“Sahipsiz mallar” kimlerden kalmış olabilir?
Ölen halktan veya düşmandan.
9. “9 sayılı” emirle demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, saraç, arabacı esnafları ve imalathaneleriyle, bu esnaf ve imalâthanelerin iş çıkarabilme güçleri ve kasatura, kılıç, mızrak ve eyer yapabilecek ustaların adlarıyla birlikte sayılarını ve durumlarını tespit ettirdim.
Ustaların adlarının tespit ettirilmesinin sebebi nedir? Bu ustalardan orumuz nasıl yararlanmış olabilir?
Ordunun ihtiyacı olduğunda el altında bulunması için. Bu ustalarla ordumuza gerekli ihtiyaçlar yapılmıştır.
10. “10 sayılı” emirle, halkın elinde bulunan dört tekerlekli yaylı araba, dört tekerlekli at ve öküz arabalarıyla, kağnı arabalarının bütün takım ve hayvanlarıyla birlikte binek ve topçeker hayvanlarının, katır ve yük hayvanlarının, deve ve eşek sayısının yüzde yirmisine el koydurdum.
“5 sayılı” emirde halkın elindeki taşıtlara el konulmuştu. Bu emirde de yük hayvanlarına el konulmasına nasıl açıklarsınız?
Cephelere ordunun gerekli mühimmatlarını taşıması için el konulmuştur.
11. Dönemin şartlarını düüşündüğünüzde ordumuza destek olmak amacıyla dayanışmayı artırıcı ne tür tedbirler alırdınız?
Cemiyetlerle insanları toplar onları konunun önemini aşılar ve onları örgütlerdim.
Sayfa 50 Kastamonlu Şerife Bacı
(Ankara, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi)
Sırtında çocugu sarılı olan kadın Şerife Bacı’dır. Ders kitabınızın 74. sayfasındaki anektodu okuyarak Şerife Bacı ile ilgili küçük bir araştırma yapınız. Resmi inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Resmin sağ üst köşesindeki tepelerde görülen dumanın sebebi ne olabilir?
Savaşta silahlardan, bombalardan çıkan dumanlar olabilir.
2. Resmin sağ tarafındaki kadının sırtında taşıdığı nesneler olabilir? Onları nereye doğru götürüyor?
3. Resimdeki insanlar kendi tarlalarında ya da evlerinde çalışmak dururken neden bu işi yapıyorlar?
Vatanı kurtarmak için.
4. Sizce bu insanlar gönüllü olarak mı çalışıyorlar, yoksa birileri onları zorluyor mu?
Gönüllü bir şekilde çalışıyorlar.
5. Resimde neden genç erkek yok? Resimde görülen çocuğun babası o sıralarda nerede olabilir?
Savaşta olabilir. Veya savaşta şehit düşmüşte olabilir.
6. Resimdeki çocuk, size o günü anlatan bir mektup yazsa ilk cümlesi ne olurdu?
Biz neden bu duruma düştük?
7. Siz resimdeki çocuğa bir mektup yazsanız son cümleniz ne olurdu?
Korkmayın! Yeni nesil emin ellerde...
Sayfa 51 Sakarya Marşı
Sakarya Marşı’nı okuyarak marşla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Şair, sancak tabiriyle neyi kasdetmektedir ve ona neden hürmet göstermektedir?
Sancak demek bayrak demektir. Bağımsızlığı gösterdiği için hürmet göstermektedir.
2. Marşta sancağın nerede kurtulduğu ifade edilmektedir? Neden?
Sakarya’da çünkü savaş zaferle sonuçlandırılmıştır.
3. Bağımsızlık savaşımızın sembolü olarak kim görülmektedir?
Mustafa Kemal ATATÜRK.
4. Şair, ordumuzun neden durmadan ilerlemesini istemektedir? Bu istek olay size hangi olayı hatırlatmaktadır?
Toprak kaybetmememiz için ilerlemesini istemekedir. Bu olay Millî Mücadele’yi hatırlatmaktadır.
5. Siz de, Sakarya Marşı’na, duygu ve düşüncelerinizi yansıtan bir kıta ekleyiniz.
Bu bayrak kolay kazanılmadı,
Kan döküldü kan,
Bağımsızlık aşkı var millete
Demokrasiye aşk.
Sayfa 52 Cepheye Mektup
Aşağıda, bir askerin cepheden, anne ve babasına yazdığı mektubu görüyorsunuz. Mektubu okuyup resmi inceleyerek resmin altındaki soruları cevaplayınız.
Sevgili Annem ve Babam,
Komutanlar ve asker arkadaşlarla beraber Sakarya Nehri’nin doğusundayız. Atların yem, bizim ise giyecek ve yiyecek ihtiyacomız var. Cephanemiz az. Hava sıcak, uzun zamandır yıkanamıyoruz. Duyduğumuza göre Yunan ordusu asker sayısını arttırmış, yeni silah ve araçlarla donanmış. Umutsuz değiliz. Sizleri görmek, evimde uyumak istiyorum ama Türk halkı bize güveniyor. Komutanım Teğmen Hasan Bey ön saflarda kılıçla savaşacağımı söylüyor. Babacığım benimle gurur duyacaksınız, bu savaşı da kazanacağız.
Hürmetle ellerinizden öper, tanıdıklara selam ederim.
Oğlunuz Mehmer 10 Temmuz 1921
(Ankara, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi)
1. Dürbünle savaş alanını izleyen komutan kim? Yanındakiler kim olabilir?
Mustafa Kemal Paşa, Ali Fuat Cebelisoy, Teğmen Hasan Bey.
2. Savaş meydanında tüfeklerle savaşılırken neden kılıçlar çekilmiştir?
Türk ordusunun silahı olmadığı için kılıçlarla savaşmıştır.
3. Bir ailesinden biri olsaydınız mektubuna nasıl bir cevap verirdiniz? Aşağıya yazınız.
Vatan sağ, ruhun şad, mekanın cennet olsun!
Sayfa 53 Atatürk’ten Sözler
Atatürk’ün aşağıda verilen sözlerini okuyarak sözlerin altındaki soruları cevaplayınız.
“Kars gibi bir kalenin zaptı, her milletin nadir olan olağanüstü bir askerî başarıdır. Fakat bugün asıl önemi,iç ve dış her taraftan karşılaştığı insafsız, ortadan kaldırıcı saldırılar karşısında yaşama hakkını kanıtlama görevine düşen soylu ve mazlum milletimizin bu kesin başarı sonucu ile büyük bir teselli hissi ve güven duymasıdır. Sizi, komutan ve asker
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV, s. 359.)
Mustafa Kemal Paşa yukarıdaki tegrafı kime, hangi olay üzerine çekmiştir?
Kazım Karabekir’e zafer üzerine çekmiştir.
“Gerçekten milletimiz, düşmanın hazırlıklarına karşılık verme için hiçbir özveriden çekinmedi. Ordumuzu kuvvetlendirmek için para, insan, silah, hayvan, araba kısacası her ne gerekse son derece istekle verdi. Avrupa’nın en eksiksiz araçlarıyla gibi inanılmaz mucizeyi Anadolu halkının özverisine borçluyuz.” (Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV, s. 441.)
Yukarıdaki sözleriyle Atatürk hangi olayı anlatmaktadır?
Milletinin Türkiye ordusunu hiçbir destekden çekinmediği ve bu başarıyı millete borçlu olduğu anlatmaktadır.
“Bana bu görevi vermiş olan Meclis’in ve o Meclis’te beliren milletin kesin iradesi hareket şeklimin odağı oluşturacaktır. Hiçbir sebep ve şekilde değiştirilmesine imkân olmayan bu kesin irade, ne olursa olsun düşman ordusunu yok etmek ve bütün Yunanistan’ın silahlı kuvvetlerinden olufşan bu orduyu ana yurdumuzun kutsal ocağında boğarak kurtuluşa ve bağımsızlığa kavuşmaktır.
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, s. 393)
Atatürk’e TBMM hangi görevi ne zaman vermişti?
1920 yılında.
“Sakarya boyundan verdiğimiz savaş, çok önceki savaşlarımızda olduu gibi ana vatanın yalnız bir köşesini, ufak veya büyük bir parçasını tehlikeye düşürmüyordu. Orada biz bütün memleket, bütün varlığımız ve bağımsızlığımız uğruna denecek kadar önemli büyük bir savaşa giriştik. Yirmi bir gün yirmi bir gece milletin bağımsızlık fikriyle bir milletin istilâ ve yağma fikri birbiriyle boğuştu. Sizin başını eğmeye razı olmayan bağımsızlık fikrinzi, ilerleyen düşmanı bozularak geri çekilmek zorunda bıraktı.
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, s. 4133-414.)
Atatürk’ün bağımsızlık fikrini gerçekleştirmek için Sakarya Savaşı’nda vermiş olduğu emir ne idi?
“Ya istiklal ya ölüm !”
“Kahraman Türk ordularının kazandıkları büyük zaferlerde bana düşmüş olan görevleri yapabilmişsem çok bahtiyarım. Yalnız bu noktada bir gerçeği açıklamak için söyleyeyim ki, benim ordularımızı yönelttiğim hedefler, esasen ordularımın her erinin, bütün subaylarının ve komutanlarının görüşlerinin, vicdanlarının, kararlarının, ülkülerin yönelmiş olduğu hedefler idi.”
(Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, II, s. 228.)
Mustafa Kemal Paşa ve askerlerinin aynı hedef birliğinde olmaları size neyi düşündürüyor?
Herkes aynı bir fikirde örgütlenip daha kolay savaşmışlardır.
Sayfa 54 İstiklal Madalyası
Mustafa Kemal Paşa’ya verilen istiklal madalyasının ön ve arka yüzünün resmini aşağıda bırakılan boşluğa çizilerek figürlerin ne anlama geldiğini oklarlar belirtiniz. Daha sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
İSTİKLAL MADALYASI ÖN YÜZÜ
İstiklal Madalyası'nın ön yüzünün üst kısmında; ilk TBMM binası yer alır. Binanın sağında ve solundaki cami ve ev görüntüleri, dönemin Ankara'sını gösterir. Meclis binasının arkasında doğan güneşten uzunlu kısalı ışık huzmeleri yayılır. Bu ışınlar, zaferi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu simgelemektedir.
Meclis binasının altındaki kısımda dünya sembolü, orak ve tırpanlar, örs-çekiç, resim paleti-fırça gibi semboller yeni cumhuriyetin bilime, tarıma, sanayiye, sanata önem vereceğini ifade eder; dünya ile bütünleşme kararlılığını gösterir.
Simgelerin sağında ve solunda bulutlar, onların yanında zafer simgesi meşe yaprakları, yaprakların üstünde ise meclisin açılış tarihi olan 23 Nisan 1336 tarihi (bir tarafta "23 Nisan", diğer tarafta miladi 1920'nin rumi takvimde karşılığı olan "1336" yazısı) yer almaktadır. Bulutların altında sağa doğru yürüyen ve iki öküzün çektiği, İstiklâl Savaşı’nı simgeleyen kağnı arabasıyla köylü kadın vardır.
Kağnı ve kadın görüntüsünün altında yukarıdaki bulutların ve ışınların devamı görülür. Alt-ortadaki ışınların içinde beliren şakül, devletin yapılaşmasını simgeler.
MADALYANIN ARKA YÜZÜ
İstiklal Madalyasının arka yüzünde yukarı doğru bakan ay yıldızla çevrilmiş olarak Misak-ı Milli sınırlarını gösteren Türkiye Haritası vardır. Harita üzerinde, Ankara'nın yeri bir yıldızla işaretlemiştir. Yıldızdan çıkan yedi ışın, haritanın değişik yönlerine uzanır birisi Kars'a, diğeri Edirne'ye kadar ulaşır.
1. İstiklal madalyası kimlere verilir?
15 Mayıs 1919’dan 9 Eylül 1922 tarihine kadar süren Kurtuluş Savaşı’nda cephede veya cephe gerisinde kahramanlık ve fedakarlık gösterenlere İstiklal Madalyası verilmiştir.
2. İstiklal madalyası Mustafa Kemal Paşa’ya ne zaman ve neden verilmiştir?
TBMM'nin 21 Kasım 1923 Çarşamba günü 65. toplantısında görüşülmüş ve yapılan oylama sonucunda Mustafa Kemal ve 23 arkadaşına kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir. Verilmesinin sebebi ise Kurtuluş Savaşı’nda kahramanlık gösterdiği içindir.
3. Kırmızı-yeşil renkli istiklal madalyası kimlere verilmiştir? Araştırınız.
Mustafa Kemal ve 23 arkadaşına
4. Bir istiklal madalyası tasarlayacak olsanız hangi özellikleri ön plana çıkarırsınız? Tasarımınızı aşağıdaki boşluğa çiziniz.
Ben tasarlamış olsam TBMM’yi, Atatürk ve silah arkadaşlarını, cephede savaşan halkı ve zaferi ön plana çıkartırdım.
Sayfa 55 Antlaşmalar
Aşağıdaki kutucuklarda TBMM Hükümeti’nin imzalamış olduğu antlaşmalar, yapıldığı devletler ve bu antlaşmaların bizim için önemi yer almaktadır. Kutucukların altından yer alan boşluğa antlaşmanın adı, hangi devletle yapıldığı ve önemini eşleştiriniz.Antlaşma Adları Antlaşmaların Yapıldığı Devletler
a) Moskova Antlaşması 1) Fransa
b) Türk-Afgan Dostluk Antlaşması 2) Ermeni Hükümeti
c) Kars Antlaşması 3) İngiltere
d) Mudanya Ateşkes Anlaşması 4) Sovyet Rusya
e) Gümrü Barış Antlaşması 5) Yunanistan
f) Ankara Antlaşması 6) Afganistan
7) Almanya
İtalya
Antlaşmaların Önemi
a) Güney Cephesi kapandı, böylece buradaki birlikler Batı Cephesi’ne kaydırılmıştır.
b) Misakımillî tanınarak Kars, Ardahan, Artvin TBMM Hükûmeti’ne bırakılmıştır.
c) İlk siyasi başarı olan bu antlaşmada Sevr geçersiz sayılmıştır.
d) Türkiye’nin doğu sınırı kesin şeklini almıştır.
e) Millî Mücadele’yi sona erdiren anlaşmadır.
f) TBMM Hükûmeti yabancı bir devlet tarafından tanınmış ve bu devlet Ankara’da elçilik açılmıştır.
g) Türkiye, dünya devletleri tarafından tanınmıştır.
(Örneğin D-1.3.8-e)
A-4-B
B-6-F
C-4-D
D-3,1,5,8-E
F-2-A
F-1-G
Sayfa 56 Harita Çiziyorum
Millî Mücadele’de en şiddetli çarpışmaların yapıldığı Batı Cephesi’nin haritasınasını aşağıdaki boşluğa çiziniz. Haritanızda Birinci ve İkinici İnönü savaşları, Kütahya-Eskişehir Savaşları, Sakarya Savaşı ve Büyük Taaruz’un nerelerde yapıldığını gösteriniz. Ayrıca Türk ve Yunan kuvvetlerinin bu savaşlardan konumlarını da belirtiniz. Haritanızı renkledirirken savaş alanları, Türk ve Yunan kuvvetleri için ayrı renkler kullanınız.
Haritanın alt ve üstünde yer alan kutucuklarda ise Kurtuluş Savaşı’na katılan Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa gibi komutanlarımızın fotoğraflarını bularak yapıştırınız.
Sayfa 43 Doğu Cephesi Komutanıyım
1920 yılından Ermeniler, Doğu Anadolu’da Türk halkına karşı büyük zulümler yapmaktadır. Bununla da yetinmeyerek bölgede bulunan 15.Kolorduya saldırı hazırlığı içerisindedirler. Böyle bir durumda 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa, Mustafa Kemal Paşa’ya bir telgraf çeker.
Sizce bu telgrafta Kâzım Karabekeri Paşa nelerden bahsetmiştir? Siz Kâzım Karabekir Paşa’nın yerinde olsaydınız nasıl bir telgraf çekerdiniz? Aaşağıdaki boşluğa yazınız.
Sayın Paşa’m, Ermeniler bize saldırmak üzere. Burda durumumuz çok kötü. Halkımız büyün işkenceler altında. Hava şartları çok kötü. Bir daha görüşemezsek hakkınızı helal edin.
Aşağıdaki boşluğa Türkiye haritası çiziniz. Doğu Cephesi’nin komutanı olduğunuzu düşünerek bu harita üzerine cephenizin yerini gösteriniz.
Sayfa 44 Bir Eser Okuyalım
Millî Mücadele yıllarından yazılmış o dönemi anlatan bir eser (roman, şiir, hikaye vs.) belirleyiniz. Belirlediğiniz eserin yazan gakkından kısa bilgi toplayınız. Eserin ana fikrini ve özetini aşağıdaki boşluğa yazınız. Daha sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Seçtiğim Eser Nutuk. Eser TBMM’yi, mücadeleyi, direnişi anlatıyor.
1. Eser ne zaman yazılmış ve eseri yazan kimdir?
1919-1927 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk tarafından yazılmıştır.
2. Yazarın, Millî Mücadele’yi konu alan başka eserleri de var mı? Varsa bu eserlerin adlarını yazınız.
Hayır, yok.
3. Eserde geçen kahramanların Millî Mücadele’deki rolü nedir?
Eserde geçen kahramanlar halk ve Mustafa Kemal’in silah arkadaşlarıdır. Bu kişilerin bu mücadeledeki rolü savaşı kazananlardır, direnenlerdir, savaşanlardır.
4. Esere bir kahramn daha ilave etmek isteseydiniz bu kahraman kim olurdu? Neden?
Sütçü İmam, Kara Fatma gibi kahramanları alırdım. Çünkü onlarda bir kahraman.
5. Esere eklediğiniz kahramanlara Millî Mücadele’de hangi görevleri verirdiniz?
Cephelerde askerlerin komutanlığı görevi verirdim.
Sayfa 45 Gazete Haberi Yazıyorum
Aşağıdaki gazete haberini okuyarak haberle ilgili soruları cevaplayınız.
Düşman Taarruzu Kırıldı
Savaş başarımızla gelişerek devam etmektedir. Düşman taaruzu bütün cephelerde durdurulmuştur. Kahraman askerlerimiz yüksek bir moral ile savaşa devam ediyorlar. Gelen savaş raporları, ümit vermektedir. Düşman üç günlük taarruzdan sonra yorgun görünüyor.
Hâkimiyetimilliye, 30 Mart 1921.
1. Yukarıdaki gazete haberi hangi savaştan sonra yazılmıştır?
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra yazılmıştır.
2. Kendinizi, haberin muhabiri yerine koyarak haberin devamını yazınız.
Halk artık bağımsızlığı iyice inanmış ve zafer yakın gözüküyor.
3. Bu savaşın komutanı kimdir?
Mustafa Kemal ATATÜRK.
4.Bahsedilen düşman kimdir?
Yunanistan.
5. Bu savaştan önce hangi olay (savaş, antlaşma vs.) olmuştur?
1. Dünya Savaşı, Mondros Ateşkes Antlaşması.
6. Bu savaştan hangi olay (savaş, antlaşma vs.) olmuştur?
Lozan Barış Antlaşması.
7. Savaştan önce düşman nereye kadar ilerlemiştir?
Ankara Polatlı’ya kadar ilerlemiş TBMM’ye saldırmak istenmiş ama düşman durdurulmuştur.
8. Düşmanın amacı nedir?
Osmanlı’yı parçalamak, TBMM’yi dağıtmak.
Sayfa 46 İstiklâl Marşı
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır parlayacak!
O benimdir, o benim milletimindir ancak!
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!
Kahraman ırkıma bir gül... ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal.
Hakkıdır, Hakk'a tapan milletimin istiklal.
Mehmet Âkif ERSOY
İstiklâl Marşı’mızın ilk iki dörlüğünü okuyarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Türk bağımsızlığının tehlikede olduğunu hangi mısralardan anlıyorsunuz?
İlk kıtadan.
2. Mehmet Âkif’e göre bayrağımız ne zamana kadar dalganacaktır?
Sonsuza kadar.
3. Şair, sancağın neden gülmesini istemektedir?
Kahraman ırkı olduğu için.
4. Bayrak ve millî marşın milletler için ne anlam ifade ettiğini hangi mısralardan anlıyorsunuz?
İlk kıtanın son iki satırından anlıyorum.
5. Siz de İstiklâl Marşı’mızdan istediğiniz bir dörtlüğü ve bu dörtlükte neler anlatılıdığınzı aşağıya yazınız.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hudâ,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyâda cüdâ.
Bu dörtlükte vatan uğruna binlerce can verildiği, bu toprakların kanla sulandığı, ve bu vatanın hiçbir şeyle değişilmeyeceği anlatılmaktadır.
Sayfa 47 Biyografi Hazırlıyoru
Maarif Kongresi’nin toplanmasında ve İstiklâl Marşı’nın kabulünde katkıalrı olan Hamdullah Suphi Bey’in hayatı hakkından en az iki kaynaktan yararlanarak bir biyografi hazırlayınız. Kaynaklarınızı biyografinin sonuna yazınız. Araştırmalarınız sırasından konuyla ilgili fotoğraflar bulabilirseniz bunları da aşağıdaki kutucuklara yapıştırınız.
Hamdullah Suphi Bey
(d. 1885 İstanbul - ö. 10 Haziran 1966 İstanbul)
Türk edebiyatçı, yazar, milletvekili, siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde büyükelçilik görevinde de bulunmuştur.
Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Meclis'te yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, Tanzimat Dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğluydu. Orta öğrenimini Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) tamamladı ve meslek olarak öğretmenliği seçti. Ayasofya Rüşdiyesi'nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin'de edebiyat, Darülfünun'da Türk-İslam sanatı dersleri verdi. İlk şiirini amcası Samipaşazade Sezai'nin Paris'te çıkardığı 'Şura-yı Ümmet' gazetesinde yayımladı (1902). 1909'da Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. 1911'de bu topluluktan ayrılarak Genç Kalemler çevresinde gelişen Milli Edebiyat Akımı'na bağlandı. 1912'de milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağı'na girdi ve başkan oldu.
İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında, daha sonra TBMM'de ve Kurtuluş Savaşı yıllarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920) Antalya üyesi olarak seçilmiştir. TBMM ilk döneminde Antalya, 1923'te İstanbul milletvekili olarak TBMM'de bulundu. 1920 ve 1925 yıllarında iki kez Milli Eğitim Bakanı oldu. 1927'de yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve 1935'te Brüksel Büyükelçiliği'ne atandı. 1943'te İçel ve 1946'da İstanbul milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954'te yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi. 1957'de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri yitirdi ve 1966'da ölümüne kadar Türk Ocakları Merkez Heyeti'nin başkanlığını yürüttü.
Kültür ve siyaset hayatının renkli simalarından ve coşkulu hatiplerinden biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver'in konuşmalarından seçmeler 'Dağ Yolu' (1928-1931), yazıları da 'Günebakan' (1929) isimli kitaplarda toplandı.
Sayfa 48 Tekâlif-i Milliye Emirleri
Mustafa Kemal Paşa’nın yayımladığı aşağıdaki Tekâlif-i Milliye Emirleri’ni okuyarak soruları cevaplayınız.
1. “1 sayılı” emrimle her ilçede bir Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurdurdum. Bu komisyonlarca toplanan malzemenin, orduyla çeşitli bölümlerine dağıtım şeklini düzenledim.
Tekâlif-i Milliye Komisyonu kurulmasına neden gerek duyulmuş olabilir?
Halkı örgütlemek ve direnmek için kurulmuş olabilir.
2. “2 sayılı” emrime göre, yurtta her ev birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp Tekâlif-i Milliye Komisyonu’na teslim edecekti.
Mustafa Kemal Paşa, düzenli bir orduya sahip olmamıza rdağmen niçin her aileden yukarıda saydığı malzemeleri istemektedir?
Ordu savaştan yeni çıkmıştı. Ve durumu çok kötüydü. Bu yüzden istemektedir.
3. “8 sayılı” emirle, benzin, vakum, gres, makine, don, saat ve taban yağları, vazelin, otomobil ve kamyon lastiği, solisyon, buji, soğuk tutkal, Fransız tutkalı, telefon makinesi, kablo, pil, çıplak tel, yalıtkan maddeler ve bunlar türünden malzeme ve sülfürikasit stoklarının yüzde kırkına el koydum.
Ordunun taşıtlara ihtiyacı vardı. Bu yüzden el konulmuştur.
4. “3 sayılı” emrimle, tüccarın ve halkın elinde bulunan çamaşırlık bez, amerikan, patiska, pamuk, yıkanmış ve yıkanmamış yün ve tiftik, erkek elbisesi olarak dikilebilecek her türlü kışlık ve yazlık kumaş, kalın bez, kösele, vaketa, taban astarlığı, sarı ve siyah meşin, sahtiyan, dikilmiş ve dikilmemiş çarık, potin, demir kundura çivisi, tel çivi, kundura ve saraç ipliği, nallık demir ve yapılmış nal, mıh, yem torbası, yular, belleme, kolan, kaşağı, gebre, semer ve urgan, stoklarından yüzde kırkına, bedeli sonradan ödenmek üzere el koydum.
Yukarıda bahsedilen malzemelerden anlamlarını bilmediklerinizi aşağıya yazınız. Bu malzemelerin hangi amaçlarla kullanıldıklarını araştırınız.
Bilmediğim kelimeler; amerikan, patiska, vaketa, sahtiyan, belleme, kolan, gebre.
Amerikan: Pamuktan düz dokuma, amerikan bezi, kaput bezi.
Pastika:
Vaketa: İnek derisinden bir tür ince meşin.
Sahtiyan: Tabaklanarak boyanmış ve cilalanmış genellikle keçi derisi.
Belleme: At vb. hayvanların sırtına, eyerin altına konulan keçe, meşin veya kalın kumaş parçası, yapık, yuna.
Kolan: At, eşek vb. hayvanların semerini veya eyerini bağlamak için göğsünden aşırılarak sıkılan yassı kemer.
Gebre: Atı tımar etmekte kullanılan kıldan kese.
5. “5 sayılı” emrimle, ordu ihtiyacı için alınan taşıt araçları dışında, halkın elinde kalan taşıt araçlarıyla, yüz kilometrelik bir uzalşoğa kadar, ayda bir defa olmak üzere, parasız askerî ulaşım yapılmasını mecbur tuttum.
Bu taşıt araçları ile nerelere, hangi malzemeler taşınmış olabilir?
Cepheye cephane, yiyecek, giyecek, sağlık malzemeleri vs. gibi malzemeler taşınmış olabilir.
6. “4 sayılı” emrimle, eldeki buğday, saman, un, arpa, fasulye, bulgur, nohut, mercimek, kasaplık hayvan, şeker, gaz, pirinç, sabun, yağ, tuz, zeytinyağı, çay, mum stoklarından yine yüzde kırkına, bedeli sonradan ödenmek üzere el koydum.
Bu malzemeler ile neler yapılabilir? Bu malzemeler ordumuzun en çok hangi yönden işine yaramıştır?
Cephelerde yemek yapılabilir. Bu malzemerle askerler yemek yiyecek ve daha dinç olacaktır.
7. “7 sayılı” emrimle halkın elinde bulunan savaşta işe yarar bütün silah ve cephanenin üç gün içinde teslimini istedim.
Sizce halkın elinde niçin silah ve cephane bulunuyor?
Düşmana karşı onlarında direniş gösterdikleri için.
8. “6 sayılı” emrimle, ordunun giyimine ve beslenmesine yarayan bütün sahipsiz mallara el koydum.
“Sahipsiz mallar” kimlerden kalmış olabilir?
Ölen halktan veya düşmandan.
9. “9 sayılı” emirle demirci, marangoz, dökümcü, tesviyeci, saraç, arabacı esnafları ve imalathaneleriyle, bu esnaf ve imalâthanelerin iş çıkarabilme güçleri ve kasatura, kılıç, mızrak ve eyer yapabilecek ustaların adlarıyla birlikte sayılarını ve durumlarını tespit ettirdim.
Ustaların adlarının tespit ettirilmesinin sebebi nedir? Bu ustalardan orumuz nasıl yararlanmış olabilir?
Ordunun ihtiyacı olduğunda el altında bulunması için. Bu ustalarla ordumuza gerekli ihtiyaçlar yapılmıştır.
10. “10 sayılı” emirle, halkın elinde bulunan dört tekerlekli yaylı araba, dört tekerlekli at ve öküz arabalarıyla, kağnı arabalarının bütün takım ve hayvanlarıyla birlikte binek ve topçeker hayvanlarının, katır ve yük hayvanlarının, deve ve eşek sayısının yüzde yirmisine el koydurdum.
“5 sayılı” emirde halkın elindeki taşıtlara el konulmuştu. Bu emirde de yük hayvanlarına el konulmasına nasıl açıklarsınız?
Cephelere ordunun gerekli mühimmatlarını taşıması için el konulmuştur.
11. Dönemin şartlarını düüşündüğünüzde ordumuza destek olmak amacıyla dayanışmayı artırıcı ne tür tedbirler alırdınız?
Cemiyetlerle insanları toplar onları konunun önemini aşılar ve onları örgütlerdim.
Sayfa 50 Kastamonlu Şerife Bacı
(Ankara, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi)
Sırtında çocugu sarılı olan kadın Şerife Bacı’dır. Ders kitabınızın 74. sayfasındaki anektodu okuyarak Şerife Bacı ile ilgili küçük bir araştırma yapınız. Resmi inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Resmin sağ üst köşesindeki tepelerde görülen dumanın sebebi ne olabilir?
Savaşta silahlardan, bombalardan çıkan dumanlar olabilir.
2. Resmin sağ tarafındaki kadının sırtında taşıdığı nesneler olabilir? Onları nereye doğru götürüyor?
3. Resimdeki insanlar kendi tarlalarında ya da evlerinde çalışmak dururken neden bu işi yapıyorlar?
Vatanı kurtarmak için.
4. Sizce bu insanlar gönüllü olarak mı çalışıyorlar, yoksa birileri onları zorluyor mu?
Gönüllü bir şekilde çalışıyorlar.
5. Resimde neden genç erkek yok? Resimde görülen çocuğun babası o sıralarda nerede olabilir?
Savaşta olabilir. Veya savaşta şehit düşmüşte olabilir.
6. Resimdeki çocuk, size o günü anlatan bir mektup yazsa ilk cümlesi ne olurdu?
Biz neden bu duruma düştük?
7. Siz resimdeki çocuğa bir mektup yazsanız son cümleniz ne olurdu?
Korkmayın! Yeni nesil emin ellerde...
Sayfa 51 Sakarya Marşı
Sakarya Marşı’nı okuyarak marşla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Şair, sancak tabiriyle neyi kasdetmektedir ve ona neden hürmet göstermektedir?
Sancak demek bayrak demektir. Bağımsızlığı gösterdiği için hürmet göstermektedir.
2. Marşta sancağın nerede kurtulduğu ifade edilmektedir? Neden?
Sakarya’da çünkü savaş zaferle sonuçlandırılmıştır.
3. Bağımsızlık savaşımızın sembolü olarak kim görülmektedir?
Mustafa Kemal ATATÜRK.
4. Şair, ordumuzun neden durmadan ilerlemesini istemektedir? Bu istek olay size hangi olayı hatırlatmaktadır?
Toprak kaybetmememiz için ilerlemesini istemekedir. Bu olay Millî Mücadele’yi hatırlatmaktadır.
5. Siz de, Sakarya Marşı’na, duygu ve düşüncelerinizi yansıtan bir kıta ekleyiniz.
Bu bayrak kolay kazanılmadı,
Kan döküldü kan,
Bağımsızlık aşkı var millete
Demokrasiye aşk.
Sayfa 52 Cepheye Mektup
Aşağıda, bir askerin cepheden, anne ve babasına yazdığı mektubu görüyorsunuz. Mektubu okuyup resmi inceleyerek resmin altındaki soruları cevaplayınız.
Sevgili Annem ve Babam,
Komutanlar ve asker arkadaşlarla beraber Sakarya Nehri’nin doğusundayız. Atların yem, bizim ise giyecek ve yiyecek ihtiyacomız var. Cephanemiz az. Hava sıcak, uzun zamandır yıkanamıyoruz. Duyduğumuza göre Yunan ordusu asker sayısını arttırmış, yeni silah ve araçlarla donanmış. Umutsuz değiliz. Sizleri görmek, evimde uyumak istiyorum ama Türk halkı bize güveniyor. Komutanım Teğmen Hasan Bey ön saflarda kılıçla savaşacağımı söylüyor. Babacığım benimle gurur duyacaksınız, bu savaşı da kazanacağız.
Hürmetle ellerinizden öper, tanıdıklara selam ederim.
Oğlunuz Mehmer 10 Temmuz 1921
(Ankara, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi)
1. Dürbünle savaş alanını izleyen komutan kim? Yanındakiler kim olabilir?
Mustafa Kemal Paşa, Ali Fuat Cebelisoy, Teğmen Hasan Bey.
2. Savaş meydanında tüfeklerle savaşılırken neden kılıçlar çekilmiştir?
Türk ordusunun silahı olmadığı için kılıçlarla savaşmıştır.
3. Bir ailesinden biri olsaydınız mektubuna nasıl bir cevap verirdiniz? Aşağıya yazınız.
Vatan sağ, ruhun şad, mekanın cennet olsun!
Sayfa 53 Atatürk’ten Sözler
Atatürk’ün aşağıda verilen sözlerini okuyarak sözlerin altındaki soruları cevaplayınız.
“Kars gibi bir kalenin zaptı, her milletin nadir olan olağanüstü bir askerî başarıdır. Fakat bugün asıl önemi,iç ve dış her taraftan karşılaştığı insafsız, ortadan kaldırıcı saldırılar karşısında yaşama hakkını kanıtlama görevine düşen soylu ve mazlum milletimizin bu kesin başarı sonucu ile büyük bir teselli hissi ve güven duymasıdır. Sizi, komutan ve asker
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV, s. 359.)
Mustafa Kemal Paşa yukarıdaki tegrafı kime, hangi olay üzerine çekmiştir?
Kazım Karabekir’e zafer üzerine çekmiştir.
“Gerçekten milletimiz, düşmanın hazırlıklarına karşılık verme için hiçbir özveriden çekinmedi. Ordumuzu kuvvetlendirmek için para, insan, silah, hayvan, araba kısacası her ne gerekse son derece istekle verdi. Avrupa’nın en eksiksiz araçlarıyla gibi inanılmaz mucizeyi Anadolu halkının özverisine borçluyuz.” (Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV, s. 441.)
Yukarıdaki sözleriyle Atatürk hangi olayı anlatmaktadır?
Milletinin Türkiye ordusunu hiçbir destekden çekinmediği ve bu başarıyı millete borçlu olduğu anlatmaktadır.
“Bana bu görevi vermiş olan Meclis’in ve o Meclis’te beliren milletin kesin iradesi hareket şeklimin odağı oluşturacaktır. Hiçbir sebep ve şekilde değiştirilmesine imkân olmayan bu kesin irade, ne olursa olsun düşman ordusunu yok etmek ve bütün Yunanistan’ın silahlı kuvvetlerinden olufşan bu orduyu ana yurdumuzun kutsal ocağında boğarak kurtuluşa ve bağımsızlığa kavuşmaktır.
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, s. 393)
Atatürk’e TBMM hangi görevi ne zaman vermişti?
1920 yılında.
“Sakarya boyundan verdiğimiz savaş, çok önceki savaşlarımızda olduu gibi ana vatanın yalnız bir köşesini, ufak veya büyük bir parçasını tehlikeye düşürmüyordu. Orada biz bütün memleket, bütün varlığımız ve bağımsızlığımız uğruna denecek kadar önemli büyük bir savaşa giriştik. Yirmi bir gün yirmi bir gece milletin bağımsızlık fikriyle bir milletin istilâ ve yağma fikri birbiriyle boğuştu. Sizin başını eğmeye razı olmayan bağımsızlık fikrinzi, ilerleyen düşmanı bozularak geri çekilmek zorunda bıraktı.
(Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, s. 4133-414.)
Atatürk’ün bağımsızlık fikrini gerçekleştirmek için Sakarya Savaşı’nda vermiş olduğu emir ne idi?
“Ya istiklal ya ölüm !”
“Kahraman Türk ordularının kazandıkları büyük zaferlerde bana düşmüş olan görevleri yapabilmişsem çok bahtiyarım. Yalnız bu noktada bir gerçeği açıklamak için söyleyeyim ki, benim ordularımızı yönelttiğim hedefler, esasen ordularımın her erinin, bütün subaylarının ve komutanlarının görüşlerinin, vicdanlarının, kararlarının, ülkülerin yönelmiş olduğu hedefler idi.”
(Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, II, s. 228.)
Mustafa Kemal Paşa ve askerlerinin aynı hedef birliğinde olmaları size neyi düşündürüyor?
Herkes aynı bir fikirde örgütlenip daha kolay savaşmışlardır.
Sayfa 54 İstiklal Madalyası
Mustafa Kemal Paşa’ya verilen istiklal madalyasının ön ve arka yüzünün resmini aşağıda bırakılan boşluğa çizilerek figürlerin ne anlama geldiğini oklarlar belirtiniz. Daha sonra aşağıdaki soruları cevaplayınız.
İSTİKLAL MADALYASI ÖN YÜZÜ
İstiklal Madalyası'nın ön yüzünün üst kısmında; ilk TBMM binası yer alır. Binanın sağında ve solundaki cami ve ev görüntüleri, dönemin Ankara'sını gösterir. Meclis binasının arkasında doğan güneşten uzunlu kısalı ışık huzmeleri yayılır. Bu ışınlar, zaferi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu simgelemektedir.
Meclis binasının altındaki kısımda dünya sembolü, orak ve tırpanlar, örs-çekiç, resim paleti-fırça gibi semboller yeni cumhuriyetin bilime, tarıma, sanayiye, sanata önem vereceğini ifade eder; dünya ile bütünleşme kararlılığını gösterir.
Simgelerin sağında ve solunda bulutlar, onların yanında zafer simgesi meşe yaprakları, yaprakların üstünde ise meclisin açılış tarihi olan 23 Nisan 1336 tarihi (bir tarafta "23 Nisan", diğer tarafta miladi 1920'nin rumi takvimde karşılığı olan "1336" yazısı) yer almaktadır. Bulutların altında sağa doğru yürüyen ve iki öküzün çektiği, İstiklâl Savaşı’nı simgeleyen kağnı arabasıyla köylü kadın vardır.
Kağnı ve kadın görüntüsünün altında yukarıdaki bulutların ve ışınların devamı görülür. Alt-ortadaki ışınların içinde beliren şakül, devletin yapılaşmasını simgeler.
MADALYANIN ARKA YÜZÜ
İstiklal Madalyasının arka yüzünde yukarı doğru bakan ay yıldızla çevrilmiş olarak Misak-ı Milli sınırlarını gösteren Türkiye Haritası vardır. Harita üzerinde, Ankara'nın yeri bir yıldızla işaretlemiştir. Yıldızdan çıkan yedi ışın, haritanın değişik yönlerine uzanır birisi Kars'a, diğeri Edirne'ye kadar ulaşır.
1. İstiklal madalyası kimlere verilir?
15 Mayıs 1919’dan 9 Eylül 1922 tarihine kadar süren Kurtuluş Savaşı’nda cephede veya cephe gerisinde kahramanlık ve fedakarlık gösterenlere İstiklal Madalyası verilmiştir.
2. İstiklal madalyası Mustafa Kemal Paşa’ya ne zaman ve neden verilmiştir?
TBMM'nin 21 Kasım 1923 Çarşamba günü 65. toplantısında görüşülmüş ve yapılan oylama sonucunda Mustafa Kemal ve 23 arkadaşına kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir. Verilmesinin sebebi ise Kurtuluş Savaşı’nda kahramanlık gösterdiği içindir.
3. Kırmızı-yeşil renkli istiklal madalyası kimlere verilmiştir? Araştırınız.
Mustafa Kemal ve 23 arkadaşına
4. Bir istiklal madalyası tasarlayacak olsanız hangi özellikleri ön plana çıkarırsınız? Tasarımınızı aşağıdaki boşluğa çiziniz.
Ben tasarlamış olsam TBMM’yi, Atatürk ve silah arkadaşlarını, cephede savaşan halkı ve zaferi ön plana çıkartırdım.
Sayfa 55 Antlaşmalar
Aşağıdaki kutucuklarda TBMM Hükümeti’nin imzalamış olduğu antlaşmalar, yapıldığı devletler ve bu antlaşmaların bizim için önemi yer almaktadır. Kutucukların altından yer alan boşluğa antlaşmanın adı, hangi devletle yapıldığı ve önemini eşleştiriniz.Antlaşma Adları Antlaşmaların Yapıldığı Devletler
a) Moskova Antlaşması 1) Fransa
b) Türk-Afgan Dostluk Antlaşması 2) Ermeni Hükümeti
c) Kars Antlaşması 3) İngiltere
d) Mudanya Ateşkes Anlaşması 4) Sovyet Rusya
e) Gümrü Barış Antlaşması 5) Yunanistan
f) Ankara Antlaşması 6) Afganistan
7) Almanya
İtalya
Antlaşmaların Önemi
a) Güney Cephesi kapandı, böylece buradaki birlikler Batı Cephesi’ne kaydırılmıştır.
b) Misakımillî tanınarak Kars, Ardahan, Artvin TBMM Hükûmeti’ne bırakılmıştır.
c) İlk siyasi başarı olan bu antlaşmada Sevr geçersiz sayılmıştır.
d) Türkiye’nin doğu sınırı kesin şeklini almıştır.
e) Millî Mücadele’yi sona erdiren anlaşmadır.
f) TBMM Hükûmeti yabancı bir devlet tarafından tanınmış ve bu devlet Ankara’da elçilik açılmıştır.
g) Türkiye, dünya devletleri tarafından tanınmıştır.
(Örneğin D-1.3.8-e)
A-4-B
B-6-F
C-4-D
D-3,1,5,8-E
F-2-A
F-1-G
Sayfa 56 Harita Çiziyorum
Millî Mücadele’de en şiddetli çarpışmaların yapıldığı Batı Cephesi’nin haritasınasını aşağıdaki boşluğa çiziniz. Haritanızda Birinci ve İkinici İnönü savaşları, Kütahya-Eskişehir Savaşları, Sakarya Savaşı ve Büyük Taaruz’un nerelerde yapıldığını gösteriniz. Ayrıca Türk ve Yunan kuvvetlerinin bu savaşlardan konumlarını da belirtiniz. Haritanızı renkledirirken savaş alanları, Türk ve Yunan kuvvetleri için ayrı renkler kullanınız.
Haritanın alt ve üstünde yer alan kutucuklarda ise Kurtuluş Savaşı’na katılan Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa gibi komutanlarımızın fotoğraflarını bularak yapıştırınız.