17 Şubat 1923 İzmir İktisat Kongresi

[erkanisanmaz]

İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat 1923 günü yeni Türkiye'nin İktisat Politikasını belirlemek amacıyla toplanmıştır. Mustafa Kemal Paşa açış konuşmasında :

". Yeni Türkiye'mizi layık olduğumuz düzeye eriştirebilmemiz için mutlaka ekonomimize birinci derecede önem vermek zorundayız. Çünkü; zamanımız tamamen bir ekonomi devresinden başka bir şey değildir.

Siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar ekonomik zaferlerle taçlandırılmamışlarsa, meydana gelen zaferler devamlı olamaz.

Ekonomi demek, her şey demektir, yaşamak için, mutlu olmak için, insan varlığı için ne lazımsa onların hepsi demektir. Ziraat demektir, ticaret demektir, çalışma demektir, her şey demektir." demiştir.

Atatürk, bu Kongre'de ayrıcalık taşıyan yabancı şirketlerin millileştirilmesi üzerinde durmuş, gayri meşru rekabeti besleyen kapitülasyonlara son vermenin gerektiğini belirtmiş, ulusal görüşü iktisat politikalarına temel yapmanın zorunluluğu olduğunu söylemiştir. Kongre, iki haftalık bir çalışmadan sonra oybirliği ile kabul edilen 'Misak-i İktisadi'yi yayımlayarak dağılmıştır.

Kurtuluş sonrası Türkiye'nin iktisadi bakış açısını belirleyen en önemli olay, İzmir İktisat Kongresi'dir. İzmir, Türk kurtuluşunun, bağımsızlığın simgesidir. Mustafa Kemal'in Ordusu, işgalci Yunan güçlerini yenilgiye uğratıp, 9 Eylül 1922'de İzmir'i işgalden kurtarınca, kent, siyasi kurtuluşun simgesi olur.

Ancak, 9 Eylül sonrası koşulları İzmir için çok ağırdır. İzmir büyük bir yangına sahne olmuş, bölgedeki bağ ve bahçeler sökülmüş, tarlalar yozlaşmış, ortalık harabeye dönmüştür. İktisat Kongresi'nin İzmir'de toplanması bir rastlantı değildir. İşgalin tüm ağırlığını hissetmiş, savaşın yıkımını yaşamış, iktisadi bakımdan çökmüş olan İzmir, İktisat Kongresi ile iktisadi kurtuluşun, kozmopolit ekonomik yapıdan ulusal ekonomik yapıya geçişin de simgesi olacaktır.

Lozan Barış görüşmelerinin kesintiye uğradığı ve henüz Cumhuriyetin ilan edilmediği bir tarihte Mustafa Kemal ülkenin Ekonomik Kalkınması için amaç ve yöntemlerin saptanacağı İktisat Kongresinin toplanmasını istedi.

17 Şubat - 4 Mart 1923’te yapılan İzmir İktisat Kongresi’ne işçi, çiftçi, tüccar, sanayici 1135 temsilci katıldı.

Kongre sonunda Misak-ı İktisadî oy birliğiyle benimsendi.

Ekonomi Andı olan misakın özü şöyleydi:

-Ekonomide bağımsızlıktan fedakârlık edilmemeli.

-Öncelikle millî kaynaklar değerlendirilmeli.

-Yabancı sermaye zararlı olmayacak şekilde gelebilir.

-Büyük devletlerin boyunduruğu altına girilmemeli.

-Üretici, sanayici, ihracatçı desteklenmeli.

-Çiftçiye kredi verilerek, girişimciler teşvik edilmeli.

-Kredi ve teşvikleri kurulacak millî banka üstlenmeli.

-Yabancıların kurdukları tekellerden kaçınılmalı.

-Dış rekabete dayanabilmek için sanayi toplu ve bütün olarak kurulmalı.

-Demiryolu inşaatı programa bağlanmalı.

-İş erbabına amele değil, işçi denilmeli.’

”Siyasî ve askerî zaferler ne kadar büyük olursa olsun, ekonomik zaferle taçlandırılmazsa meydana gelen zaferler payidar olmaz.” Mustafa Kemal – 17 Şubat 1923